اﺛﺮات زﻟﺰﻟﻪ ﺑﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و راﻫﮑﺎرﻫﺎی مقاوم‌سازی ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ زﻟﺰﻟﻪ

ﻋﻠﺖ اﯾﺠﺎد زﻟﺰﻟﻪ:

ﺻﻔﺤﺎت زﻣﯿﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺳﻪ ﻧﻮع حرکت‌دارند: ﻫﻤﮕﺮا، واﮔﺮا و اﻧﺘﻘﺎﻟﯽ. درحرکت ﻫﻤﮕﺮا ﺻﻔﺤﺎت زﻣﯿﻦ ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﺪه و ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد کوه‌ها می‌شود. درحرکت واﮔﺮا ﻧﯿﺰ ﺻﻔﺤﺎت از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ و دره‌ها را ﺑﻪ وﺟﻮد می‌آورند. اﻣﺎ ﺣﺮﮐﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ در زمین‌لرزه اﯾﻔﺎ می‌کند. در اﯾﻦ ﻧﻮع ﺣﺮﮐﺖ ﺻﻔﺤﺎت زﻣﯿﻦ در ﮐﻨﺎر ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻟﻐﺰش می‌کنند. اﮔﺮ ﺻﻔﺤﺎت در ﻧﻘﻄﻪ ﺿﻌﯿﻔﯽ از ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪ، ﻟﻐﺰش ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﮔﺴﯿﺨﺘﮕﯽ ﺷﺪه و اﻧﺮژی ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎدی آزاد می‌گردد. اﯾﻦ ﻟﻐﺰش ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد زﻟﺰﻟﻪ می‌شود.

اﺛﺮات ارﺗﻌﺎش روی ﺳﺎزه:

ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ در اﺗﻮﺑﻮس ایستاده‌اید و اﺗﻮﺑﻮس ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ می‌کند، در اﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﭘﺎﻫﺎﯾﺘﺎن ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﮐﺸﯿﺪه ﺷﺪه درحالی‌که ﺑﺪﻧﺘﺎن ﺗﻤﺎﯾﻞ دارد ﺳﺮﺟﺎﯾﺶ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ(ﻗﺎﻧﻮن اﯾﻨﺮﺳﯽ ﯾﺎ اوﻟﯿﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺣﺮﮐﺖ ﻧﯿﻮﺗﻦ). اﯾﻦ دقیقاً ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ زﻣﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ زﻟﺰﻟﻪ ﺷﺪه و پایه‌های ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ می‌کند درحالی‌که ﺗنه اﺻﻠﯽ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺣﻔﻆ ﺣﺎﻟﺖ اوﻟﺶ را دارد.

درﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺳﻘﻔﺶ ﺗﻮﺳﻂ ستون‌ها ﻧﮕﻬﺪاری می‌شود ﺑﻬﻨﮕﺎم زﻟﺰﻟﻪ در ﺳﻘﻒ ﻧﯿﺮوی اﯾﻨﺮﺳﯽ ایجادشده ﮐﻪ ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻗﺎﻧﻮن دوم ﺣﺮﮐﺖ ﻧﯿﻮﺗﻦ ﺑﺎ ﺟﺮم و ﺷﺘﺎب ﺳﻘﻒ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ می‌باشد. بنابراین ﻫﺮﭼﻪ ﺳﺎزه سبک‌تر ﺑﺎﺷﺪ(ﺟﺮم ﮐﻤﺘﺮ)ﻧﯿﺮوی اﯾﻨﺮﺳﯽ ایجادشده در ﺳﻘﻒ ﮐﻤﺘﺮ خواهد بود و ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ زﻟﺰﻟﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ می‌شود.

در ﻫﻨﮕﺎم زﻟﺰﻟﻪ در ستون‌های ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﺳﻘﻒ در ﺧﻼف ﺟﻬﺖ ﺷﺘﺎب ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﯾﮏ ﻧﯿﺮوی اﯾﻨﺮﺳﯽ اﯾﺠﺎد می‌شود ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺧﻢ ﺷﺪن ﺳﺘﻮن می‌گردد اﮔﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ اﻓﻘﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ و ﺑﺎﻻی ﺳﺘﻮن خم‌شده را u در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ ﻧﺘﯿﺠﻪ می‌شود ﮐﻪ ﻫﺮﭼﻪ u ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﯿﺮوی اﯾﻨﺮﺳﯽ ﺳﺘﻮن ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻫﺮﭼﻘﺪر اﻧﺪازه ستون‌ها بزرگ‌تر ﺑﺎﺷﺪ اﯾﻦ ﻧﯿﺮو ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد.

نیروی اﯾﻨﺮﺳﯽ واردشده ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن می‌بایست از ﻃﺒﻘﺎت ﺑﻪ ستون‌ها، دﯾﻮارﻫﺎ، فونداسیون و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺧﺎک ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮد. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻫﺮﯾﮏ از اﯾﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ و اﺗﺼﺎﻻت ﺑﯿﻦ آن‌ها ﺑﺎﯾﺪ به‌گونه‌ای اﯾﻤﻦ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ اﻣﮑﺎن اﻧﺘﻘﺎل ﻧﯿﺮو را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ. در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن ستون‌ها و دﯾﻮار در اﻧﺘﻘﺎل ﻧﯿﺮوی اﯾﻨﺮﺳﯽ ﻧﻘﺶ اصلی‌تری دارﻧﺪ درحالی‌که در ساختمان‌های ﻗﺪﯾﻤﯽ دال‌ها و ﺗﯿﺮﻫﺎ موردتوجه ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻗﺮار می‌گرفتند. دﯾﻮارﻫﺎ ﻧﺎزک ﺑﻮده و از ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺑﻨﺎﯾﯽ شکننده‌ای ﺳﺎﺧﺘﻪ می‌شدند و باضخامت ﮐﻤﯽ ﮐﻪ داﺷﺘﻨﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﯿﺮوی اﯾﻨﺮﺳﯽ اﻓﻘﯽ زﻟﺰﻟﻪ ﺿﻌﯿﻒ ﺑﻮدﻧﺪ.

اﺛﺮ زﻟﺰﻟﻪ ﺑﺮ ساختمان‌های ﺑﺘﻨﯽ ﻣﺴﻠﺢ ﺷﺪه:

ﺑﺘﻦ ﻣﺴﻠﺢ ﯾﺎ ﺑﺘﻦ آرﻣﻪ تشکیل‌شده از ﺑﺘﻦ و میله‌های ﻓﻮﻻدی اﺳﺖ. ﺑﺘﻦ از ﻣﺎﺳﻪ، ﺳﻨﮓ خردشده و ﺳﯿﻤﺎن ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه آب ﺳﺎﺧﺘﻪ می‌شود. ﺑﺘﻦ در ﻫﺮ ﻗﺎﻟﺐ و ﺑﻪ هر شکلی درمی‌آید، ﻓﻮﻻد ﻧﯿﺰ باخم ﺷﺪن به‌راحتی ﺷﮑﻞ می‌گیرد. ساختمان‌های ﺑﺘﻨﯽ از اﺟﺰای اﻓﻘﯽ(دال‌ها و ﺗﯿﺮﻫﺎ)و اﺟﺰای ﻋﻤﻮدی(دﯾﻮارﻫﺎ و ستون‌ها) ﺗﺸﮑﯿﻞ می‌شود. زﻟﺰﻟﻪ ﻧﯿﺮوی اﯾﻨﺮﺳﯽ در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن به وجود آورده ﮐﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺟﺮم ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن می‌باشد و ازآنجاکه ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺟﺮم ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﻪ ﮐﻒ ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺮﺑﻮط می‌شود.

ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻧﯿﺮوی اﯾﻨﺮﺳﯽ در آن‌ها ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ. اﯾﻦ ﻧﯿﺮو ﺗﻮﺳﻂ دال و ﺗﯿﺮﻫﺎ ﺑﻪ ستون‌ها و دﯾﻮارﻫﺎ و ﺑﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ فونداسیون ﻣﻨﺘﻘﻞ می‌شود. ستون‌ها و دﯾﻮارﻫﺎ در ﻃﺒﻘﺎت پایین‌تر ﻧﯿﺮوی زﻟﺰﻟﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮی را ﺗﺠﺮﺑﻪ می‌کنند ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻃﺒﻘﺎت ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻃﺒﻘﺎت ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺎﯾﺪ مستحکم‌تر ﺑﺎﺷﻨﺪ.

در ساختمان‌های چندطبقه‌ای ﺿﺨﺎﻣﺖ دال‌ها ﺑﯿﻦ 11 ﺗﺎ 15 سانتی‌متر اﺳﺖ. هنگامی‌که ﺗﯿﺮ در ﻣﺴﯿﺮ ﻋﻤﻮدی براثر زﻟﺰﻟﻪ ﺧﻢ می‌شود اﯾﻦ دال‌های ﻧﺎزک ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﺗﯿﺮﻫﺎ خم‌شده و ﺳﭙﺲ ستون‌ها و ﺗﯿﺮﻫﺎ در ﺟﻬﺖ اﻓﻘﯽ ﺣﺮﮐﺖ می‌کنند. دال ﺑﻪ ﺗﯿﺮ ﻧﯿﺮو وارد ﮐﺮده و ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ درمی‌آیند. در اﮐﺜﺮ ساختمان‌ها از ﮐﺮﻧﺶ ﻫﻨﺪﺳﯽ دال در ﺟﻬﺖ اﻓﻖ چشم‌پوشی می‌شود ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ موردتوجه ﻣﻬﻨﺪﺳﯿﻦ در ﻃﺮاﺣﯽ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد. هنگامی‌که ﺑﻪ ستون‌ها ﻧﯿﺮوی اﻓﻘﯽ وارد می‌شود، ستون‌ها در ﺟﻬﺖ اﻓﻖ ﺣﺮﮐﺖ می‌کنند درحالی‌که دﯾﻮارﻫﺎ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﺮﮐﺖ اﻓﻘﯽ دارﻧﺪ. ﺑﻪ ﺳﺒﺐ وزن ﺳﻨﮕﯿﻦ و ﺿﺨﺎﻣﺘﺸﺎن، اﯾﻦ دیوارها ﻧﯿﺮوی اﻓﻘﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮی را ﻣﻨﻌﮑﺲ می‌کنند. ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺷﮑﻨﻨﺪه ﺑﻮدن ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺑﻨﺎﯾﯽ دﯾﻮارﻫﺎ، در آن‌ها ﺷﮑﺎف اﯾﺠﺎد می‌شود.

در ﺗﯿﺮ ﺑﺎرﮔﺬاری ﺷﺪه وﺳﻂ ﺳﻄﺢ ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ ﺗﯿﺮ ﺗﺤﺖ ﮐﺸﺶ و در ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻی ﺗﯿﺮ دو اﻧﺘﻬﺎ ﺗﺤﺖ ﮐﺸﺶ می‌باشند. دربار واردشده ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺗﻮﺳﻂ زﻟﺰﻟﻪ ﮐﺸﺸﯽ ﮐﻪ در ﺗﯿﺮﻫﺎ و ستون‌ها اﺗﻔﺎق می‌افتد باحالت ﺑﺎرﮔﺬاری ﻋﻤﻮدی ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ.

ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ﺗﺤﺖ زﻟﺰﻟﻪ ﺷﺪﯾﺪ دو اﻧﺘﻬﺎی ﺗﯿﺮ در ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﻪ ﮐﺸﺶ می‌افتند. ازآنجاکه ﺑﺘﻦ ﺗﺤﻤﻞ ﮐﺸﺶ را ﻧﺪارد، میله‌های ﻓﻮﻻدی ﺑﺮای ﺗﺤﻤﻞ ﮐﺸﺶ در آن‌ها تعبیه‌شده‌اند.ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺻﻮرت میلگردهای ﻓﻮﻻدی در ستون‌ها ﻧﯿﺰ موردنیاز اﺳﺖ.

ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن شکل‌پذیر در ﻣﻘﺎﺑﻞ زﻟﺰﻟﻪ

زﻧﺠﯿﺮی را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ ﮐﻪ ﺣﻠﻘﻪ ﻣﯿﺎﻧﯽ آن ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ارﺗﺠﺎﻋﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﻧﯿﺮوی F در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ زﻧﺠﯿﺮ ﮔﺴﯿﺨﺘﻪ ﺷﻮد، اﻣﺎ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﻧﯿﺮو زﻧﺠﯿﺮ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ شکل‌پذیری ﭘﯿﺪا می‌کند و اﻣﮑﺎن گسیختگی‌اش ﺑﺴﯿﺎر ﮐﺎﻫﺶ می‌یابد. در ﻃﺮاﺣﯽ ساختمان‌ها ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ را مدنظر داﺷﺖ. ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﻃﻮری ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ در ﻫﻨﮕﺎم وﻗﻮع زﻟﺰﻟﻪ، در اﺛﺮ اﻋﻤﺎل ﻧﯿﺮوﻫﺎی زلزله یک‌باره ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻧﮕﺮدد، ﺑﻠﮑﻪ اﯾﻦ ﻧﯿﺮوﻫﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﺎﻋﺚ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ اﻻﺳﺘﯿﮏ ﻃﺒﻘﺎت ﺷﺪه و ﺑﻌﺪ از اﺗﻤﺎم زﻟﺰﻟﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺣﺎﻟﺖ طبیعی‌اش را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﺪ. به‌عبارت‌دیگر اﺟﺰای ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ زﻧﺠﯿﺮ ﻣﺜﺎل ﻓﻮق ﺗﻐﯿﯿﺮ شکل‌پذیر ﺑﺎﺷﻨﺪ.

ﺷﮑﺴﺖ ستون‌ها ﺑﺮ ﭘﺎﯾﺪاری ﮐﻞ ﺳﺎزه تأثیر می‌گذارد و ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺨﺮﯾﺐ ﮐﻞ ﺳﺎزه می‌گردد، اﻣﺎ ﺷﮑﺴﺖ ﺗﯿﺮ، ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺟﺰﺋﯽ ﺑﺮ ﻫﻤﺎن ﻗﺴﻤﺖ دارد. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺗﻨﻬﺎ ﺗﯿﺮﻫﺎی تغییر شکل‌پذیر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﻧﻪ ستون‌های ﺗﻐﯿﯿﺮ شکل‌پذیر.

 ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻣﻌﻤﺎری ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ آن در ﺑﺮاﺑﺮ زﻟﺰﻟﻪ

ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت سازه‌ای ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن، ﺷﮑﻞ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮدش در ﻫﻨﮕﺎم وقوع زﻟﺰﻟﻪ تأثیرگذار اﺳﺖ.

اﻧﺪازه ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن در ساختمان‌های ﻣﺮﺗﻔﻊ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﻃﺒﻘﺎت در ﻫﻨﮕﺎم زﻟﺰﻟﻪ زﯾﺎد اﺳﺖ و از اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ اﻧﺮژی زﻟﺰﻟﻪ ﻣﺴﺘﻬﻠﮏ می‌شود.

در ساختمان‌هاﯾﯽ ﺑﺎ ﭘﻼن ﻣﺴﻄﺢ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﺒﺎرﻫﺎ، ﻧﯿﺮوی زﻟﺰﻟﻪ می‌تواند به‌اندازه‌ای زﯾﺎد ﺷﻮد، ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ و ﺗﺨﺮﯾﺐ ستون‌ها و دﯾﻮارﻫﺎ ﮔﺮدد(ﺷﮑﻞ 5-1-3).

ﭘﻼن ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن

ساختمان‌های ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﺑﺎ ﭘﻼن ﻫﻨﺪﺳﯽ ﺳﺎده ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻋﻤﻠﮑﺮد را در ﻫﻨﮕﺎم وﻗﻮع زﻟﺰﻟﻪ دارﻧﺪ(ﺷﮑﻞ 5-2-1). ساختمان‌هاﯾﯽ ﺑﺎ ﭘﻼن V ،U ،Hو + ﺷﮑﻞ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ داﺷﺘﻦ گوشه‌های داﺧﻠﯽ آسیب‌پذیرند و در ﻫﻨﮕﺎم وﻗﻮع زﻟﺰﻟﻪ این‌گونه ساختمان‌ها از کنج‌های داﺧﻠﯽ آﺳﯿﺐ ﺟﺪی می‌بینند(ﺷﮑﻞ 5-2-2).

ساختمان‌های L ﺷﮑﻞ ﻧﯿﺰ در ﻫﻨﮕﺎم وﻗﻮع زﻟﺰﻟﻪ از ﻣﺤﻞ اﺗﺼﺎﻟﺸﺎن ﺑﻪ دو ﭘﻼن ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ می‌شوند(ﺷﮑﻞ 5-2-3).

ﻧﻤﺎی ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن

ساختمان‌هاﯾﯽ ﮐﻪ در ارﺗﻔﺎﻋﺸﺎن اﻧﻔﺼﺎل ﻣﺸﺎﻫﺪه می‌شود، ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺟﻬﺶ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ ﻧﯿﺮوی زﻟﺰﻟﻪ در ﻣﺤﻞ اﻧﻔﺼﺎل در ﻣﻌﺮض ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻧﺎﺷﯽ از ﻧﯿﺮوی زلزله‌اند(ﺷﮑﻞ 5-3-1).

ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ساختمان‌هاﯾﯽ ﮐﻪ در طبقه‌ای ﺧﺎص، ﺳﺘﻮن ﯾﺎ دﯾﻮار ﮐﻤﺘﺮی دارﻧﺪ(ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻃﺒﻘﻪ ﭘﺎرﮐﯿﻨﮓ) ﯾﺎ طبقه‌ای ﺑﻠﻨﺪ و ﻧﺎﻣﺘﻌﺎرف در آن‌ها دﯾﺪه می‌شود، ﻧﯿﺰ در ﻣﻌﺮض فروریختگی‌اند(ﺷﮑﻞ 5-3-2).

ساختمان‌هاﯾﯽ ﮐﻪ روی ﺷﯿﺐ ﺑﻨﺎ می‌شوند، ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﺧﺘﻼف ارﺗﻔﺎع ستون‌ها، در ﻣﻌﺮض ﺗﺨﺮﯾﺐ و ﭘﯿﭽﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ(ﺷﮑﻞ 5-3-3). ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ در ساختمان‌هاﯾﯽ ﮐﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ 5-3-4 ستون‌ها دقیقاً ﺑﻪ ﻓﻮﻧﺪاﺳﯿﻮن ﻣﺘﺼﻞ ﻧﺸﺪه و روی ﺗﯿﺮ معلق‌اند، ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻋﺪم ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﯽ ﺗﻮزﯾﻊ نیروی زﻟﺰﻟﻪ آسیب‌پذیرند.

ساختمان‌های ﻣﺠﺎور هم‌زمانی ﮐﻪ دو ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﮐﻨﺎر ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺑﻨﺎ می‌شوند ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ رﻓﺘﺎر آن‌ها ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﺪﯾﮕﺮ ﻫﻨﮕﺎم وﻗﻮع زمین‌لرزه ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺮد. اﮔﺮ اﯾﻦ دو ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ 6-1 ﮐﻨﺎر ﻫﻢ ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ در ﻫﻨﮕﺎم وﻗﻮع زﻟﺰﻟﻪ تکان‌های ﻗﻮی، ﺑﺎﻋﺚ می‌شود ﺳﻘﻒ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن کوتاه‌تر ﺑﻪ ﻣﯿﺎن ﻃﺒﻘﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﺮده و ﺧﻄﺮآﻓﺮﯾﻦ ﺷﻮد.

نتیجه‌گیری

ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ روﻧﺪ ساخت‌وساز در ﮐﺸﻮر و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ وﻗﻮع زلزله‌های ﻣﺨﺮب، اﯾﺮان ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ سازه‌هایی اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮی در برابر زلزله از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن دﻫﺪ. سازه‌های ﻣﻘﺎوم در ﺑﺮاﺑﺮ زﻟﺰﻟﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻃﺒﻖ اﺻﻮل ﻃﺮاﺣﯽ لرزه‌ای ﻃﺮاﺣﯽ و اﺟﺮا ﺷﻮد ﮐﻪ هزینه‌هایی ﻧﯿﺰ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد و اﯾﻦ ﻣﻬﻢ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻫﻤﮑﺎری ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﻦ و فرهنگ‌سازی در جامعه ﻣﺤﻘﻖ می‌شود.

این مقاله به همت ﺣﻤﯿﺪرﺿﺎ ﻧﺎﺻﺮی، اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ﻣﺤﻤﺪی اﻟﻐﺎر، ﻓﺮزاﻧﻪ اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﻧﮋاد تهیه شده است.

سوالات متداول

چگونه میتوان ساختمان های قدیمی را در برابر زلزله مقاوم کرد؟

با استفاده از روش های مقاوم سازی متداول همچون ژاکت بتنی و یا فولادی، اضافه کردن دیوار برشی و یا مهاربند و همچنین استفاده از روش های نوین مقاوم سازی در برابر زلزله شامل استفاده از الیاف FRP

شکل پذیری سازه چه تاثیری هنگام زلزله دارد؟

این خاصیت در اعضا باعث میشود تغییر شکل های بزرگ قبل از شکست کامل در مصالح قابل نمایش باشند. همچنین سازه شکل پذیر با تغییر شکل های بزرگ نیروی بیشتری مستهلک می کند.

دوام یک سازه در برابر زلزله پس از مقاوم سازی تا چه حدودی می تواند تغییر کند؟

پس از انجام مطالعات و محاسبات و شناسایی نقاط ضعف سازه نسبت به بهسازی لرزه ای و مقاوم سازی آن اقدام میشود که سازه را بر حسب هدف مقاوم سازی که میتواند جلوگیری از تلفات انسانی و یا جلوگیری از تلفات انسانی بعلاوه جلوگیری از خرابی سازه است در برابر زلزله ایمن میکند.

آیا مولفه قائم نیز تاثیری در طراحی لرزه ای سازه دارد؟

تاثیر مولفه ی قائم زلزله در طراحی لرزه ای تا سال های اخیر، کوچک در نظر گرفته می شد و تصور می شد که مولفه ی قائم زلزله خیلی کوچک تر از مولفه ی افقی زلزله است، ولی مشاهده ی رکوردهای حرکت قوی زمین، بررسی رکوردهای گذشته، گزارش اثرات مخرب آن و مشکلات و مسائلی که در طراحی سازه ها بوجود می آید بیانگر این بود که در مواردی علاوه بر اثر مولفه ی افقی باید اثر مولفه ی قائم نیز دیده شود.

ﭘﻼن یک ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن چگونه می تواند بر عملکرد آن در زلزله تاثیرگذار باشد؟

ساختمان‌های ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﺑﺎ ﭘﻼن ﻫﻨﺪﺳﯽ ﺳﺎده ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻋﻤﻠﮑﺮد را در ﻫﻨﮕﺎم وﻗﻮع زﻟﺰﻟﻪ دارﻧﺪ. ساختمان‌هاﯾﯽ ﺑﺎ ﭘﻼن V ،U ،Hو + ﺷﮑﻞ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ داﺷﺘﻦ گوشه‌های داﺧﻠﯽ آسیب‌پذیرند و در ﻫﻨﮕﺎم وﻗﻮع زﻟﺰﻟﻪ این‌گونه ساختمان‌ها از کنج‌های داﺧﻠﯽ آﺳﯿﺐ ﺟﺪی می‌بینند