راهنمای کاربردی دستورالعمل بهسازی لرزه ای ساختمان‌های موجود ساختمان‌های بتنی موجود (نشریه 2-363)
نشریه ی شماره 360 که با عنوان “دستورالعمل بهسازی لرزه ای ساختمان‌های موجود” از سال 1385 به صورت رسمی و به عنوان دستورالعمل لازم الاجرا ابلاغ شده و مورد استفاده ی مهندسان و متخصصان سازه و به سازی لرزه ای و به ویژه مهندسان مشاور شاغل در طرح‌های ملی مقاوم سازی قرار گرفته است، یکی از پرمخاطب ترین نشریات موجود در این موضوع بوده است. بنا بر بازخوردهای کسب شده از کاربران اصلی این نشریه، به دلیل نو بودن، مساله ی مقاوم‌سازی دارای پیچیدگی‌های خاصی در مراحل کار محاسبات، تحلیل و ارزیابی ساختمان‌های موجود است .
از این رو دفتر نظام فنی اجرایی معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری تهیه ی راهنمای کاربردی نشریه ی یادشده را با همکاری متخصصان مجرب در حرفه در اولویت قرار داد تا با ارایه ی چند مثال کاربردی، روند کلی محاسبات مربوط به تحلیل و ارزیابی سازه‌ها (شامل سازه‌های ساختمانی: فولادی، بتنی و بنایی) در اختیار دانشجویان و مهندسان علاقه مند قرار گیرد. شایان ذکر است که این نشریه صرفا به عنوان راهنمای نشریه ی 360 بوده و نمی تواند مرجع تلقی شود.
هدف از شناخت وضع موجود ساختمان، گردآوری اطلاعات لازم برای مدل سازی، تحلیل و ارزیابی رفتار لرزه ای ساختمان است. این کار می تواند با دقت‌های متفاوت و صرف زمان و هزینه متناسب صورت گیرد. بدین ترتیب انجام مطالعات شناخت وضع موجود در سطوح متفاوت، براساس گستره ی اطلاعاتی که جمع آوری می شود، امکان پذیر خواهد بود. این سطوح به ترتیب افزایش دقت و گستره، به سطح اطلاعات حداقل، سطح اطلاعات متعارف و سطح اطلاعات جامع موسوم هستند. تعاریف این سطوح اطلاعات در بند(6-2-2 ) دستورالعمل ارایه شده است. در این مجموعه، منظور از “دستورالعمل”، نشریه ی شماره 360 سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور با عنوان “دستورالعمل بهسازی لرزه ای ساختمان‌های موجود” است.
مراحل شناخت وضع موجود:
1- بازدید از محل و آشنایی اولیه با ساختمان؛
2- جمع آوری مدارک فنی و اطلاعات کلی ساختمان؛
3- تعیین هدف بهسازی؛
4- تعیین سطح اطلاعات مورد نظر و ضریب آگاهی؛
5- بازرسی وضعیت موجود، شناسایی مشخصات مصالح و آزمایش‌ها؛
6- تحلیل خطر زلزله و تهیه ی طیف طراحی.
تعیین هدف بهسازی:
برنامه ریزی مطالعاتی برای شناخت وضع موجود ساختمان براساس هدف بهسازی تعیین شده، صورت می گیرد .مشاور باید در پیشنهاد هدف بهسازی، نظیر موارد زیر را مد نظر قرار دهد:
1- کاربری ساختمان؛
2-میزان اهمیت ساختمان؛
3- عمر باقیمانده ی مورد انتظار ساختمان؛
4-وضعیت، کیفیت و میزان اهمیت اجزای غیرسازه ای؛
5-ملاحظات اقتصادی و اجتماعی و خواسته‌های کارفرما.
هدف بهسازی که میزان دقت و گستره ی مطالعات تحلیلی را تعیین می کند، بر اساس سطح خطر و سطح عملکرد ساختمان تعیین می شود. بنابراین در ابتدا سطح خطر و سطح عملکرد ساختمان تعریف می شود، سپس هدف های بهسازی تشریح شده در دستورالعمل بیان خواهد شد.
سطح عملکرد ساختمان:
سطح عملکرد ساختمان بر مبنای سطح عملکرد اجزای سازه ای و غیرسازه ای طبق تعریف بندهای (1-5-1) تا (1-5-3) دستورالعمل تعیین می شود. سطح عملکرد اجزای سازه ای طبق بند (1-5-2-1) انتخاب و سطح عملکرد اجزای غیرساز‌های از بند (1-5-2-2) انتخاب می شود. با ترکیب سطوح عملکرد اجزای سازه ای و غیرسازه ای، سطح عملکرد کل ساختمان تعریف می شود.
به طور کلی در ترکیب عملکرد اجزای سازه ای و غیرسازه ای باید در نظر داشت که سطح عملکرد اجزای غیرسازه ای متناسب با سطح عملکرد اجزای سازه ای لحاظ شود. زیرا بدیهی است که سازه، نگهدارنده ی عضو غیرسازه ای است و سطح عملکرد آن نمی تواند اختلاف زیادی با سطح عملکرد اجزای غیرسازه ای داشته باشد.
پیشنهاد هدف بهسازی:
در جدول (1-3) راهنمای تعیین اهداف بهسازی برای ساختمان های عمومی و دولتی مهم درج شده است. در این مرحله مشاور براساس بازدید از ساختمان و جمع آوری اطلاعات اولیه و با شناخت خواسته‌های کارفرما، هدف بهسازی را به کارفرما پیشنهاد می دهد و بر اساس هدف بهسازی تصویب شده، برای ادامه ی کار برنامه ریزی کرده و مطالعات را پیش می برد.
تعیین سطح اطلاعات موردنظر و ضریب آگاهی:
مطابق بند (2-2-5) دستورالعمل، سطح اطلاعات انتخابی به طور مشخص نیاز یا عدم نیاز به انجام آزمایش های مقاومت مصالح و ژئوتکنیک را بیان می کند. تعیین سطح اطلاعاتی که لازم است جمع آوری شود، بر اساس وضعیت اطلاعات موجود از مصالح فولادی و هدف بهسازی انتخابی، با استفاده از طبقه بندی جدول (1-4) صورت می گیرد. سپس بر مبنای سطح اطلاعات مورد نظر و هدف بهسازی انتخاب شده، ضریب آگاهی، κ، طبق جدول (1-5) تعیین می شود.
