یکی از برنامه‌های مهم در دست اقدام دولت برای کاهش خطرپذیری کشور در برابر مخاطرات ناشی از زلزله، برنامه ی مطالعه و اجرای مقاوم سازی ساختمان‌های عمومی و دولتی مهم، تاسیسات زیربنایی و شریان‌های حیاتی کشور می‌باشد. در این برنامه، تدوین ضوابط و معیارهای فنی به عنوان یک امر زیربنایی ضرورت داشته است. در این راستا در سال 1381 به منظور مطالعات بهسازی لرزه ای ساختمان‌های موجود نشریه شماره 251 با عنوان فهرست خدمات بهسازی لرزه ای ساختمان‌های موجود از طرف این سازمان ابلاغ گردید.
فصل1
تحلیل آسیب پذیری ساختمان‌های موجود
مطالعات اولیه و تهیه ی گزارش کیفی آسیب پذیری ساختمان
گردآوری اطلاعات اولیه:
در این بخش به شناخت خواسته کارفرما، گردآوری مدارک اجرایی و موجود، گرد آوری اطلاعات و شناخت مشخصات مختلف ساختمان مانند مشخصات فنی ساختمان و مشخصات ساختمان مجاور و مشخصات ساختگاه، بررسی تاریخچه عملکرد گذشته ساختمان و نحوه بهره بردار از آن، جمع آوری اطلاعات مربوط به چگونگی به چگونه طراحی-ساخت-تعمیر نگهداری ساختمان می‌پردازیم.
ارزیابی اولیه ی وضعیت موجود ساختمان:
در این بخش به بررسی وضعیت پیکر بندی-شکل هندسی و وجود یا عدم وجود پیوستگی در مسیر انتقال بار، وضعیت اعضا و اجزا و ارزیابی عواملی مانند ترک خوردگی-افتادگی-خوردگی، مشخض کردن تفاوت میان اطلاعات مندرج در مدارک فنی و اجرایی موجود و اطلاعات حاصل از بازدید محلی ساختمان اقدام می‌کنیم.
بررسی مقررات، قوانین حاکم و ملاحظات اجرایی:
این قسمت شامل مراحل زیر می باشد:
بررسی آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های مورد استفاده در طراحی و اجرای ساختمان و بررسی آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های مورد استفاده در طراحی و اجرای ساختمان و بررسی محدودیت‌ها و ملاحظات عملیات اجرایی احتمالی و بهسازی لرزه ای.
ملاحظات اقتصادی و اجتماعی
تعیین اهمیت ساختمان با شاخص‌های معین (کاربری، ابعاد، ویژگی‌ها، میراث فرهنگی، تجهیزات داخلی و…)
ارزیابی اولیه ی وضعیت لرزه ای و پیشنهاد اولیه ی هدف بهسازی:
در این بخش به آماده سازی و تکمیل چک لیست‌های ارزیابی کیفی و ارزیابی اولیه ی وضعیت لرزه ای و پیشنهاد اولیه ی هدف بهسازی براساس اهمیت ساختمان، وضع موجود و خواسته‌های کارفرما و ارایه ی مستندات لازم برای تصمیم گیری کارفرما در مورد نیاز یا عدم نیاز به بهسازی ساختمان و یا لزوم انجام مطالعات ارزیابی کمی آسیب پذیری پرداخته می‌شود.
ارایه ی لیست مقدماتی برای انجام سونداژ و آزمایش‌های مورد نیاز (ژئوتکنیک و مقاومت مصالح) در صورت لزوم به انجام مطالعه ی ارزیابی کمی آسیب پذیری
ارایه ی گزارش کیفی آسیب پذیری
مطالعات تفصیلی و تهیه ی گزارش ارزیابی کمی آسیب پذیری ساختمان
تعیین هدف بهسازی:
تعیین هدف بهسازی با توجه به سطوح عملکرد ساختمان تحت خطر زلزله معین براساس دستورالعمل بهسازی لرزه ای ساختمان‌های موجود.
تحلیل خطر زلزله و تعیین طیف طرح:
برآورد پارامترهای حرکت قوی زمین در تراز پایه ی ساختمان در اثر زلزله برای سطوح مختلف
تهیه ی اطلاعات تفصیلی وضعیت موجود
تعیین سطح اطلاعات و تعیین ضریب آگاهی با توجه به هدف بهسازی و روش تحلیل، بررسی و دسته بندی اطلاعات موجود از ساختمان، مدارک فنی و نقشه‌های چون ساخت و تعیین مشخصات ساختگاه، جمع آوری اطلاعات ساختمان‌های، تعیین پیکربندی ساختمان، مشخص کردن نواقص مشهود در ساختمان و تعیین خواص اعضا و مصالح.
ارزیابی تفصیلی نیاز ساختمان به بهسازی:
مدلسازی و تحلیل اولیه ی سازه و پی، بررسی پارامترهای موثر و انتخاب روش تحلیل مناسب، تحلیل نهایی سازه و کنترل معیارهای پذیرش، تحلیل نهایی پی و کنترل معیارهای پذیرش، تحلیل و کنترل اجزای غیر سازه ای، جمع بندی و کنترل نیاز یا عدم نیاز قطعی به بهسازی لرزه ای.
تهیه ی گزارش تحلیل کمی آسیب پذیری ساختمان
تدوین و تنظیم گزارش مطالعات انجام یافته در فرمت استاندارد همراه با عکس‌ها، نمودارها و جداول لازم که وضعیت آسیب پذیری ساختمان را به خوبی ارایه نماید و نتیجه گیری از مطالعات انجام یافته که در آن نیاز یا عدم نی از به بهسازی برحسب عملکرد مورد انتظار از آن مشخص شده باشد.
فصل2
تهیه ی طرح بهسازی ساختمان‌های موجود
تهیه ی طرح مقدماتی
بررسی راهکارهای بهسازی:
راهکارهای مانند کاهش جرم، تامین سختی جانبی، تامین مقاومت، کامل نمودن مسیر بار و … می تواند به صورت منفرد یا در ترکیب با یکدیگر برای تعیین و انتخاب گزینه های بهسازی ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بررسی طرح مقدماتی گزینه های بهسازی:
بررسی و انتخاب حداقل سه گزینه مناسب برای بهسازی ساختمان براساس قضاوت مهندسی و معیارهای مانند ویژگی ساختمان با توجه به کاربری از لحاظ معماری و تجهیزاتی، دسترسی به فضاها و عملکرد ساختمان و اثرات مدت اجرای طرح، مطالعه روش‌های ساخت با توجه به روش‌های متداول و مهارت‌های محلی و تجهیزات و امکانات قابل دسترس، ارایه ی مدل تحلیلی متناسب با هر گزینه و تهیه ی طرح مقدماتی براساس دستورالعمل بهسازی لرزه ای ساختمان‌های موجود، برآورد هزینه ی تخریب و نوسازی، مقایسه ی گزینه‌ها از نظر اقتصادی، فنی و اجرایی و… .
انتخاب طرح مقدماتی برتر و تعامل با کارفرما با توجه به گزارش مقایسه‌های ارایه شده از دیدگاه اقتصادی، فنی و اجرایی
تهیه و ارایه ی گزارش طرح مقدماتی:
تهیه ی طرح نهایی بهسازی پس از تایید گزارش مطالعات از سوی کارفرما و ابلاغ آن صورت می گیرد.
تهیه ی طرح نهایی
تهیه ی طرح تفصیلی بر اساس طرح مقدماتی برتر
بهسازی اجزای غیرسازه ای
تهیه ی نقشه های اجرایی طرح
تهیه ی مشخصات فنی
تحلیل اقتصادی:
تهیه ی ریز مقادیر و برآورد هزینه ی اجرای طرح، پیش بینی مدت اجرای طرح و تهیه ی گزارش تحلیل اقتصادی طرح.
چنانچه مهندس مشاور در مرحله ی تهیه ی طرح اجرایی به این نتیجه برسد که اجرای طرح بهسازی منتخب به لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نیست، موظف است مراتب را با ذکر دلایل کافی به کارفرما اعلام نماید. ادامه ی انجام مطالعات و اجرای پروژه منوط به ابلاغ کارفرما است.
تهیه ی مدارک طرح و اسناد مناقصه:
که شامل تهیه ی گزارش جامع پروژه که دربرگیرنده ی شرح پروژه، خلاصه ای از آمار و اطلاعات جمع آوری شده که در طراحی مورد استفاده قرار گرفته اند (شناسنامه ی پروژه(، مشخصات اصلی پروژه و طرح بهسازی است، تهیه ی برنامه ی زمان بندی اجرای پروژه و تهیه ی اسناد مناقصه می باشد.
بدون دیدگاه