بتن در اشکال مختلفی در ساخت و ساز استفاده می‌شود. در این مقاله سعی شده تا برخی از مهمترین کاربردهای بتن مورد بررسی قرار بگیرد.
کفپوش‌های بتنی:
امروزه بتن، کاربردهای بی‌شماری در گستره صنعت ساخت و ساز دارد. برخی از کاربردهای بتن شامل ساختمان‌ها، آسمان خراش‌ها، در صنعت سدسازی، روسازی راه‌ها، پارکینگ‌ها، باند فرودگاه‌ها و … می‌باشد. به تناسب این گستردگی، بتن در انواع و ویژگی‌های مختلف (مثلا بتن با خاصیت نفوذپذیری بالا برای روسازی راه‌ها) و در ابعاد مختلف موجود است. بتن حتی می‌تواند به عنوان کفپوش نیز مورد استفاده قرار بگیرد. برای مثال می‌توان از بتن به صورت موزاییک‌هایی (تایل‌ها) با ابعاد 20*20، 30*30، 40*40 و 60*60 برای کفپوش پیادهروها و در کل کفسازی‌ها استفاده نمود. حالا به بررسی همه جانبه این کفپوش‌های بتنی می‌پردازیم:
کفپوش بتنی چگونه ساخته می‌شود و چه کاربردی دارد؟
همانطور که اشاره شد کفپوش‌های بتنی برای مقاصد مختلفی استفاده می‌شوند. از جمله برای کف پیادهروها، کف ساختمان‌های مسکونی، کفپوش‌های صنعتی، کف سوله‌ها و… ؛بدین منظور کفپوش‌های بتنی باید در ابعاد مختلفی، بسته به نوع کاربری تولید شوند. مثلا برای کف پیادهروها معمولا ابعاد 20*20 ،40*40 و 60*60 استفاده می‌شود. برای کف‌سازی ساختمان‌های مسکونی، معمولا ابعاد بزرگتر می‌شود و از کفپوش‌های بتنی شفاف استفاده می‌شود. سطح بتن را می‌توان از طریق صیقل دادن و پرداختکاری به روش‌های خاص شفاف کرد. این کفپوش‌ها معمولا طبق یک طرح اختلاط مشخص ساخته شده و درون قالب‌های از پیش ساخته شده ریخته می‌شوند. بعد از گیرش بتن، قطعات بتنی پیش ساخته قابل استفاده هستند.
مزایا :
- کفپوش‌های بتنی از مقاومت بسیاری خوبی بهره‌مند هستند.
- بتن قابلیت پرداخت بالا دارد، پس می توان به بتن با شفافیت بالا دست یافت و آن را به عنوان کفپوش استفاده نمود.
- بتن قابلیت رنگ پذیری دارد.رنگ بتن در حالت معمولی بصورت خاکستری و طوسی است و برای جایی که از رنگ‌های خنثی استفاده می شود مناسب است.
- یکنواخت و منسجم است.
- سهولت در اجرا
معایب :
- سنگین وزن است.
- به شدت تحت تاثیر عوامل محیطی.
دال بتنی در ساختمان:
امروزه در سرارسر جهان، دال‌های بتنی از پرکاربردترین المان‌های سازه‌ای قابل طراحی در صنعت ساخت و ساز محسوب می‌شوند. دال‌های بتنی در تمام حالت‌ها، جوابگوی بارگذاری‌های مختلف ساختمان هستند. بتن دال بتنی به‌صورت درجا و یکپارچه در محل مورد نظر، ریخته می‌شود. دال بتنی به دو صورت مسلح به آرماتور فولادی و بدون آرماتور فولادی طراحی می‌شود. به طور کلی، سهولت در بتن ریزی، پرداخت بتن و عمل آوری بتن یکی از دلایل علاقه مجریان ،مهندسین و… به کارکردن با این ترکیب می‌باشد. دال بتنی ساخته شده، منجر به پدید آمدن یک سطح صاف و افقی می‌گردد. که به این سطح اصطلاحا “دیافراگم” گفته می شود دال‌های مورد استفاده به عنوان سقف‌ها، معمولا بین بین 100 الی 300 میلیمتر ضخامت دارند . دال بتنی به‌صورت بتن مگر هم استفاده می‌شود که در این صورت ضخامت کمتری خواهند داشت.
نکته : بهره‌وری انرژی یکی از دغدغه‌های اصلی برای ساخت ساختمان‌های جدید است و رواج دال بتنی مستلزم در نظر گرفتن دقیق خواص حرارتی آن به منظور به حداقل رساندن اتلاف انرژی است. به این منظور سیستم‌های گرمایشی جدید و بهینه‌ا‌ی به بازار ارائه می‌شود که هدر رفت انرژی،از طریق سطح دال را کاهش دهد. مثلا سیستم گرمایش از کف که نوعی سیستم گرمایش و سرمایش مرکزی است، با استفاده از عناصر گرمایش هیدرونیک یا الکتریکی تعبیه شده در کف دال بتنی به منظور کنترل گرمایش داخل ساختمان از طریق کنترل دمای ساختمان عمل می‌کند.
نکته : دال‌ها به دو صورت دال یکطرفه و دو طرفه بسته به باربری مورد انتظار از آن‌ها طراحی می‌شود. دال یکطرفه مانند سیستم تیرچه بلوک، بار را در یک امتداد تحمل می‌کند اما دال دو طرفه که معمولا بصورت منظم ساخته می‌شود بار را در دو جهت تحمل می‌کند.
مزایا :
- مقاومت بالا
- تحمل باربری زیاد
- دارای یکپارچگی
- به صرفه از لحاظ اقتصادی
- تسریع بخشیدن به فرآیند ساخت
معایب :
- ترک خوردگی بتن ناشی از جمع شدگی
- سنگین وزن
قطعات پیش‌ساخته :
یکی دیگر از کاربردهای بتن، ساخت قطعات بتنی پیش‌ساخته است. این قطعات معمولا ار بتن‌های سبک به همراه برخی تقویت‌کننده‌ها مثل انواع الیاف مسلح کننده بتن و افزودنی‌هایی مثل زودگیرکننده‌ها،مواد حباب‌زا و… ساخته می‌شوند. برای مثال قطعات پیش‌ساخته بتنی می‌توان به جداول موجود در خیابان‌ها،بلوک‌ها،باکس‌های بتنی پیش ساخته و… اشاره نمود.
مزایا :
- مقاومت بالا
- سبک وزن
- مقاوم در برابر چرخه ذوب و یخبندان
- متخلخل
- زیبایی ظاهری
- سهولت در اجرا
- صرفه جویی در زمان ساخت
- بستر کاری ایمن
معایب :
- مشکلات حمل‌ونقل
- نیاز به سرمایه اولیه
- نصب و اتصالات به دقت زیادی نیاز دارد.
تیر و ستون
بتن ترکیبی از سنگدانه‌ها، آب، سیمان و در برخی مواقع حاوی مواد افزودنی بتن جهت بهبود عملکرد نیز می‌باشد. بتن ذاتا از مقاومت فشاری بسیار عالی بهره‌مند است.اما مقاومت کششی بتن به شدت پایین بوده و حتی می‌توان گفت که بتن بسیار بسیار کم می‌تواند تحت کشش دوام آورد. از طرفی تیر و ستون نیز المان‌هایی از سازه محسوب می‌شوند که به نوعی پیکربندی اصلی سازه را می‌سازند. این دو المان ممکن است در طول عمر مفید خود و حتی سال‌ها پس از آن، به طور مداوم مورد تهاجم نیروهای فشاری و کششی قرار بگیرند. بنابراین بتن مورد استفاده دز این المان‌ها باید هم از نظر کششی و هم از نظر فشاری، از مقاومت مورد نیاز بهره‌مند باشند. مقاومت کششی بتن، با استفاده از میلگردهای فولادی، تقویت می‌شود. به بتن‌های حاوی میلگردهای فولادی، بتن مسلح نیز گفته می‌شود.از بتن به طور گسترده‌ای در ساخت چنین المان‌های سازه‌ایی استفاده می‌شود.
مزایا :
- مقاومت فشاری بالا
- در صورت مسلح بودن از مقاومت کششی خوبی بهره‌مند است.
- منسجم
- بادوام
- قابل ترمیم
- ساختاری یکپارچه
- شکل‌پذیری خوب
- نسبت به سازه فلزی از اتصالت ساده‌تری بهره‌مند است.
معایب :
- مقاومت کششی ضعیف
- نیاز به آرماتوربندی
- سنگین وزن
- زمان ساخت طولانی
- نیاز به زمان بندی
- نیاز به زمان برای نهایی شدن گیرش بتن
