همانطور که می‌دانید، عوامل زیادی وجود دارد که روی کیفیت و مقاومت فشاری نهایی بتن تاثیر می‌گذارد. یکی از این عوامل، نحوه بتن‌ریزی است. یک بتن‌ریزی مناسب باید منجرب به عدم جداشدگی سنگدانه‌ها از هم، قرار گیری بتن به صورت یکنواخت در جایگاه موردنظر، مخلوط نمودن مناسب مواد باهم و همچنین افزایش سرعت بتن ریزی شود. بتن‌ریزی به روش‌های مختلفی اجرا می‌شود. انواع روش‌های بتن‌ریزی شامل بتن ریزی با چرخ دستی یا دامپر، بتن ریزی به صورت شوت یا ناوه، بتن‌ریزی با باکت(جام) و جرثقیل، بتن‌ریزی با تسمه نقاله، بتن‌ریزی با پمپ زمینی، بتن ریزی به روش پمپ دکلی، بتن‌ریزی به روش شاتکریت و بتن‌ریزی به روش لوله ترمی می‌باشد. در این مقاله به بررسی عمیق بتن‌ریزی به روش پمپ زمینی و دکلی پرداخته می‌شود.
پمپ بتن ریزی
پمپ‌های بتن‌ریزی، دستگاه‌هایی هستند که به منظور انتقال بتن به محیط‌های مختلف مورداستفاده قرار می‌گیرد. این نوع از پمپ‌ها برای انتقال بتن به جایگاه مورد نظر از لوله‌ها یا شیلنگ‌ها استفاده می‌کنند. درواقع پمپ‌ها با وارد کردن فشار به بتن سیال، سبب به حرکت درآمدن بتن در لوله‌ها یا شیلنگ‌ها می‌شود. پمپ‌های بتن‌ریزی به دو شکل پمپ‌های زمینی و پمپ‌های دکلی( هوایی) در بازار موجود هستند. پمپ‌های بتن ریزی معمولا دارای یک مخزن هستند که بتن از میکسرها به صورت مستقیم به آن مخازن انتقال می‌یابد. سپس بتنی که در مخزن پمپ قرار دارد، پمپاژ شده و در لوله‌ها و شیلنگ‌های بتن‌ریزی به حرکت در می‌آیند. در نهایت بتن از سرنازل خارج شده تا در جایگاه مورد نظر قرار بگیرد. نسبت سنگدانه‌ها به کوچک‌ترین قطر لوله انتقال بتن، نباید از 0.33 برای سنگدانههای تیزگوشه و 0.40 برای سنگدانههای گردگوشه تجاوز کند.
مشخصات بتن پمپ شونده
بتن‌هایی که قرار است به روش پمپاژ به جایگاه مورد نظر انتقال یابند، باید از یک سری مشخصات بهره‌مند باشند تا در هنگام بتن‌ریزی مشکلی ایجاد نشود. مشخصات بتن پمپ شونده به شرح زیر است :
- نسبت آب به سیمان اینگونه از بتن‌ها 0.6 است .
- بتن‌هایی که با این روش انتقال می‌یابند باید دارای روانی متوسط یا زیاد باشند. اگر بتن از حداقل روانی موردنیاز برای بتن‌ریزی با پمپ برخوردار نباشد،ممکن است که بتن باعث مسدود شدن لوله شود. بنابراین اسلامپ بتن باید در بازه 100 – 40 میلی‌متر باشد. همچنین ضریب تراکم اینگونه از بتن‌ها باید در بازه 0.95 –90 قرار بگیرد. بهتراست برای بالا بردن روانی بتن از مواد افزودنی بتن استفاده شود تا نسبت آب به سیمان از حد مجازش بالاتر نرود.
- عیار سیمان مصرفی باید در بازه 450 – 300 کیلوگرم قرار بگیرد.
- قطر سنگدانه‌ها با توجه به قطر لوله نباید از حداکثر تعیین شده در جدول زیر بیشتر باشد :
| ردیف | قطر داخلی لوله پمپ
(mm) |
حداکثر قطر سنگدانه | |
| بتن با عیار زیاد | بتن با عیار کم | ||
| 1 | 75 | 19 | 19 |
| 2 | 100 | 25 | 19 |
| 3 | 125 | 38 | 25 |
| 4 | 150 | 50 | 38 |
| 5 | 175 | 50 | 38 |
| 6 | 200 | 68 | 50 |
- ظرفیت پمپاژ با توجه به میزان سرعت تخلیه و همچنین قطر لوله به شرح جدول زیر است :
| ردیف | قطر داخلی لوله پمپ
(mm) |
ظرفیت متوسط پمپاژ | |||
| سرعت تخلیه بتن
0.3 |
سرعت تخلیه بتن
0.6 |
سرعت تخلیه بتن
0.9 |
سرعت تخلیه بتن
1.2 |
||
| 1 | 75 | 4.5 | 9 | 14 | 18 |
| 2 | 100 | 8.3 | 17 | 25 | 33 |
| 3 | 125 | 14 | 28 | 41 | 55 |
| 4 | 150 | 20 | 40 | 60 | 80 |
| 5 | 175 | 25 | 50 | 74 | – |
| 6 | 200 | 35 | 71 | – | – |
توجه : قبل از شروع پمپاژ بتن، باید یک ملات روان به داخل لوله‌ها پمپ شود تا سطح داخلی لوله‌ها لیز و لزج شود تا در هنگام بتن‌ریزی، بتن بتواند به راحتی در داخل لوله‌ها حرکت کند.
توجه : بعد از ریختن بتن در مخزن پمپ، باید بتن به آهستگی پمپ شود تا از نازل موردنظر خارج شود. سپس می‌توان سرعت بتن ریزی را تنظیم نمود.
پمپ بتن‌ریزی زمینی
این نوع از پمپ‌ها، برای انتقال بتن از لوله‌هایی که روی سطح زمین نصب می‌شوند استفاده می‌کنند. درواقع پمپ‌های زمینی بتن از یک مخزن، پمپ و تجهیزاتی چون لوله‌ها و شیلنگ‌های انتقال دهنده تشکیل می‌شوند. پمپ‌های بتن‌ریزی زمینی، به صورت ثابت روی سطح زمین‌قرار می‌گیرند. نیروی محرکه پمپ بتن‌ریزی ثابت یا زمینی می‌تواند از نوع دیزلی یا الکتریکی باشد.این نوع از دستگاه‌ها دارای دوچرخ برای حمل و نقل هستند که حمل‌ونقل آن‌ها می‌تواند با استفاده از نیرو محرکه انسان باشد و یا به صورت یدک کشی حمل شود. در این نوع از پمپ‌ها ابتدا باید بتن به داخل مخزن دستگاه انتقال یابد. با روشن کردن پمپ، بتن سیال با فشار در داخل لوله‌ها به حرکت درآمده و سپس از نازل انتهایی خارج می‌شود.این نوع از بتن ریزی برای پروژه‌هایی که محدودیت فضا دارند، بسیار مفید است. با استفاده از پمپ‌های زمینی می‌توان بتن را به صورت عمودی 25 تا 80 متر و به صورت افقی بین 100 تا 300 متر، انتقال داد. البته قدرت انتقال پمپ‌ها بسته به توانایی و قدرت پمپ متغییر است.
پمپ بتن‌ریزی دکلی (هوایی)
بتن‌ریزی با پمپ هوایی بیشتر درمکان‌هایی که دسترسی به محیط پروژه دشوار است،مثل بتن‌ریزی در اسکله، بتن ریزی در برج‌ها و.. مورد استفاده قرارمی‌گیرد. این نوع از پمپ‌ها روی شاسی کامیون‌ها یا تریلرها سوار می‌شوند. پمپ‌های بتن‌ریزی دکلی از یک مخزن بتن، 4 بازو که توسط جک‌ها قابل کنترل هستند و همچنین از یک پمپ قدرتمند ساخته می‌شوند.در این نوع از بتن‌ریزی ابتدا مخلوط بتن با استفاده از میکسرها به درون مخزن پمپ ریخته می‌شوند. همزمان پمپ، بتن موردنظر را با فشار به داخل لوله‌های انتقالی هدایت می‌کند. سپس پشتیبان دستگاه با به حرکت در آوردن بازوهای دستگاه، لوله‌های انتقالی را به سوی محل بتن‌ریزی حرکت می‌دهد. در نهایت کارگران با کنترل شیلنگی که به بازوی چهارم دستگاه متصل است، بتن را به درون قالب موردنظر هدایت می‌کنند. ارتفاع شیلنگ بتن ریزی از سطح قالب بتن نباید بیش از 1.2 متر باشد.
مزایای یتن‌ریزی با پمپ
- تسریع در فرآیند بتن ریزی
- با استفاده از بتن‌ریزی به روش پمپ می‌توان بتن‌ریزی را در ارتفاع بالاتری انجام داد.
- در موقعیت‌هایی با دسترسی سخت قابل استفاده است.
- کاهش نیروی کار
- کاهش هزینه‌ها
