ملات خود تراز شونده : معرفی و کاربردها

ملات خود تراز شونده یا ملات تراز کننده کف یک ملات تک جزئی آماده مصرف پایه پلیمری است که با توجه به خصوصیات آن برای زیر سازی کفپوش‌ها، ترمیم کرمو شدگی بتن کف سالن‌ها، کف کارخانه و … و ترمیم بتن کف انبارها و کارخانه‌ها کاربرد دارد. شنیدن اصطلاح ملات خود تراز شونده در کنار بتن خود ترمیم شونده می تواند نکته جالبی باشد که مهندسین با تکیه بر ظرفیت آن‌ها، توانسته اند که تحول بزرگی در زمینه ساخت و ساز به وجود بیاورند. بتن معمولی از سیمان، ماسه سنگ و آب تشکیل می‌شود که دانه‌های سیمان در اثر رطوبت حالت چسبندگی پیدا کرده و اطراف دانه‌های ماسه سنگ را می‌گیرند. در جریان خشک شدن بتن نیز فرایند هیدراتاسیون سیمان انجام شده و بتن مورد نظر سفت می‌شود. ملات‌های خود تراز شونده همچون گروت‌های با روانی بالا و زیرلایه‌هایی هستند که برای تأمین یک سطح هموار یا صاف برای صفحه ستون‌های دستگاهی و پوشش‌های کف به کار برده می‌شوند. اغلب فرآورده های این محصول در کف‌های جدید و قدیمی ساخته شده از بتن در جا، بتن آماده یا چوب اعمال می‌شوند و این نوع ملات به صورت فزاینده برای تعمیر کف هایی که خراب شده‌اند، شکم داده اند، پوسته پوسته شده اند، یا ساییدگی پیدا کرده‌اند استفاده می‌شود. در تعریف این ملات تراز کننده کف می‌توان چنین نوشت «یک نوع ملات پایه پلیمری و آماده مصرف جهت ایجاد کف بتنی است که حالت چسبندگی و سیالیت آن به شکلی است که به راحتی نسبت به سطح مورد نظر تراز می‌شود». در حقیقت ترکیب سیمان پرتلند و رزین استفاده شده در این ملات، باعث می‌شود که پهن شدن و قرارگیری آن بر روی سطوح بسیار راحت شده و به اصطلاح خود تراز شونده باشد. ملات تراز کننده کف که به سادگی استفاده می‌شوند، نیاز به ماله کشی را از بین می‌برند و می‌تواند ترافیک با دامنه ۶-۴ ساعت در دماهای (۹۰ تا ۶۰) را تحمل کند. مواد اختصاصی این نوع از ملات از پیش بسته بندی شده (متشکل از ماسه، سیمان و افزودنی فوق روان کننده بتن، لاتکس‌های پلیمری و عوامل ژلی) می‌باشد. وقتی ملات آب مخلوط می‌شوند، اختلاط‌‌ های دوغاب از نوع خود تراز شونده تولید می‌نمایند که می‌تواند یا با پمپاژ یا پارو کردن یا گستردن توسط ماله کش بتن ریزی شود.

 

خصوصیات روانی و خود ترازشوندگی این ملات توسط رفتار تغییر شکلی مواد شبیه دوغاب بتن مدیریت می‌شود. در نسبت‌های آب به سیمان پایین لازم برای حصول اطمینان از معلق شدن مناسب ذرات جامد، بیشتر ترکیبات ملات توسط یک تنش تسلیم و رفتار تکان خواهی (تیکسوتروپیک) شناسایی می‌شوند. برای یافتن خصوصیات ملات خود تراز شوندگی، تنش تسلیم باید کاهش یابد و این با انتخاب و ترکیب اجزاء اختلاط مناسب در سطوح بهینه ملات تراز کننده کف به دست می‌آید. مثلاً افزودن یک افزودنی فوق روان کننده بتن به ملات خود تراز شونده منجر به کاهش تنش تسلیم و کاهش همزمان تکان خواهی اختلاط بتن می‌شود، حال آنکه میزان و نوع ریزترین جزء سنگدانه اثر چشمگیری بر پایداری و روانی ملات دارد.

اثر فوق روان کننده بتن بر ملات خود تراز شونده

نقش محوری که فوق روان کننده های بتن به عنوان یکی از انواع افزودنی شیمیایی بتن در فرمولاسیون ملات تراز کننده کف بازی می‌کنند به علت اثرات اساسی است که روی رفتار بتن ایجاد می‌نمایند. چنین تأثیراتی روی ملات از جذب افزودنی بر سطوح دانه‌های سیمان ناشی می‌شود، در نتیجه در سطوحی با بار مشابه یا صفر تولید می‌نمایند که متقابلاً دفع شونده هستند.

بنابراین آن‌ها کاملاً ذرات سیمان ملات تراز کننده کف را پراکنده می‌کنند، آب بیشتری را برای لیزکنندگی آزاد می‌کنند و جاذبه میان ذره ای را کاهش می‌دهد. هر دو تنش تسلیم و ویسکوزیته شکل پذیر ملات کاهش می یابند و این کاهش در تنش تسلیم بیشتر است؛ تا جایی که اگر به مقدار کافی افزودنی به ملات  اضافه شود ممکن است کاملاً (تنش تسلیم و ویسکوزیته) از بین برود و شاهد رفتار نیوتونی در ملات باشیم .

افزودنی های بهبود دهنده ویسکوزیته ملات خود تراز

افزودنی بهبود دهنده ویسکوزیته ملات در کاربردهای پس کشیدگی، گروت آستری‌های تونل، در گروت‌های سازه ای برای تأمین سطوح تراز برای صفحه ستون‌های دستگاهی، گروت‌های تزریقی، زیرلایه‌های ملات خودتراز شونده و زیرآب، بتن های خودمتراکم شونده استفاده می‌شود. بتن و ملات حاوی افزودنی‌های بهبود دهنده ویسکوزیته بتن علیرغم اسلامپ بالا (۱۸۰ mm)، تمایلات به جدایی شیرآبه از سنگدانه (آب انداختگی) حداقلی را نشان می‌دهند. این بتن به اندازه کافی چسبنده هست تا بتواند در معرض واقع شدگی محدودی را به آب ممکن سازد.

چنین بتن غیر فروپاشنده ای می‌تواند به شکل پر از آب شده بدون لوله ترمی ریخته شود تا تولید تعمیرات سازه ای متراکم نماید. افزودنی‌های بهبود دهنده ویسکوزیته ملات مزیت‌های خاصی بر بتن سنتی دارد، افزودنی‌های بهبود دهنده ویسکوزیته بتن هم در زمینه کیفیت و هم در کاهش هزینه ی بتن ریزی. مخلوط‌های بتنی تشکیل شده با افزودنی‌های بهبود دهنده ویسکوزیته ملات پیوند عالی با فولاد تسلیح کننده نشان می‌دهد و چون مهاجرت آب می‌تواند با ترکیب صحیح افزودنی‌های بهبود دهنده ویسکوزیته ملات خود تراز  و یک فوق روان کننده بتن می‌تواند کنترل شود، امکان این هست که تیرهای بتنی را تشکیل دهیم که آرماتورهای بالایی حداقلی داشته باشد.

نتایج آزمایش بیرون کشیدگی ملات خود تراز  حاکی از آن است که حذف آب انداختگی بتن می‌تواند اثر فشار بالا را از طریق توسعه حد فاصل میان فولاد مسلح کننده و بتن را به حداقل برساند. کاهش مقاومت پیوند میلگرد قرار گرفته در نزدیکی پایین المان‌ها باشند، به نام اثر میلگرد بالایی شناخته می‌شود.

دیگر کارکردها شامل ساخت دال‌های کف در جایی است که به کار بردن دستی سطح افزودنی در ملات خود تراز  به تولید آب ناشی از جدایی شیرآبه از سنگدانه منجر خواهد شد، که برای ارتقاء عملیات تکمیلی مورد نیاز است.

 

 

کاربرد ملات خود تراز

با وجود توصیفاتی که برای این محصولات ذکر شد، شاید کاربرد چندانی برای آن متصور نباشید. اما جالب است بدانید که کاربرد ملات خود تراز شونده به دو دسته کلی در زیرسازی و روکش کردن سطوح مختلف تقسیم می‌شود. بنابراین در مورد کاربردهای این ملات تراز کننده کف می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

استفاده به عنوان لایه زیر سازی در کف های مختلف مانند پارکت، سرامیک و سنگ؛
استفاده به عنوان ماده ترمیم کننده بتن در سقف و کف سازه‌های ترک خورده؛
استفاده به عنوان لایه تراز کننده در سالن‌های صنعتی و ورزشی؛
استفاده در فرآیند کف سازی ساختمان‌های عمومی مانند اداره‌ها و کارخانجات؛
استفاده به عنوان آخرین روکش سازه‌های بتنی؛
استفاده به عنوان لایه پرکننده در سطوح ناهموار و حفره‌ها.

مشخصات فنی ملات تراز کننده کف

استفاده از سیمان پرتلند و رزین در تولید ملات‌های خود تراز شونده باعث شده است که مشخصات فنی آن‌ها نسبت به ملات معمولی تغییر چشمگیری داشته باشد. به همین دلیل می‌بینیم که این ملات به صورت پودر‌های سفید و خاکستری رنگ عرضه می‌شود و معمولاً در کیسه‌های ۲۵ کیلوگرمی در بازار وجود دارد. این ملات با وزن مخصوص ۱٫۴ گرم بر سانتی متر مکعب شناخته می‌شود و معمولاً حالت خنثی و نیمه اسیدی به خود می‌گیرد. در صورت ایجاد مخلوط همگن ممکن است وزن مخصوص آن تا حدود ۱٫۸ گرم بر سانتی متر مکعب افزایش یابد. در ضمن مشخصات فنی ملات خود تراز  با مقاومت فشاری ۲۸ روزه در حدود ۸۰۰ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع تکمیل می‌شود.

مزایای ملات خود تراز شونده کفپوش

زمانی که بحث استفاده از ملات تراز کننده کف به میان می‌آید، طبیعتاً باید ویژگی‌ها و قابلیت‌هایی داشته باشد که آن را از سایر بتن‌ها و ملات‌های معمولی برتر کند. این ملات به عنوان یک لایه نازک به صورت روکش یا زیر سازی به کار برده می‌شود، در عین حال قابلیت پر کنندگی نیز دارد؛ به همین دلیل در مورد مزایای ملات خود تراز شونده می‌توان به ویژگی‌های زیر استناد کرد:

حفظ حالت سیالیت و یکپارچگی در سطوح زیر سازی
جلوگیری از انقباض بتن و کاهش حجم سازه؛
چسبندگی بالا و قرارگیری در بین درزهای کف و سقف؛
عمل آوری ساده و استفاده راحت در حوزه های مختلف؛
جلوگیری از نفوذ پذیری سازه در برابر رطوبت و در نتیجه کاهش احتمال یخ زدگی؛
عدم تشکیل لایه اضافی و امکان رنگ آمیزی سطح آن برای تغییر دکوراسیون نمای داخلی

سوالات متداول

ملات خود تراز چه کاربردی دارد ؟

ملات تراز کننده کف همچون گروت‌های با روانی بالا و زیرلایه هایی هستند که برای تأمین یک سطح هموار یا صاف برای صفحه ستون‌های دستگاهی و پوشش‌های کف به کار برده می شوند.

ملات خود تراز از چه موادی تشکیل شده است؟

ملات محصولی پایه پلیمری و آماده مصرف جهت ایجاد کف بتنی که حالت چسبندگی و سیالیت آن به شکلی است که به راحتی نسبت به سطح مورد نظر تراز می شود

کاربرد ملات خود تراز شونده کدام است؟

لایه زیر سازی در پارکت، سرامیک و سنگ؛ ماده ترمیم کننده در سقف‌های ترک خورده؛ لایه تراز کننده در سالن‌های صنعتی و ورزشی؛ روکش سازه‌های بتنی؛استفاده لایه پرکننده در سطوح ناهموار و حفره‌ها.

مزایای ملات خود تراز شونده چیست؟

حفظ حالت سیالیت و یکپارچگی در سطوح زیر سازی ؛جلوگیری از انقباض بتن و کاهش حجم سازه؛چسبندگی بالا و قرارگیری در بین درزهای کف و سقف؛عمل آوری ساده و استفاده راحت در حوزه های مختلف؛جلوگیری از نفوذ پذیری سازه در برابر رطوبت و در نتیجه کاهش احتمال یخ زدگی؛عدم تشکیل لایه اضافی و امکان رنگ آمیزی سطح آن برای تغییر دکوراسیون نمای داخلی