سیمان پرتلند یک ماده اتصال دهنده است، ماده ای که برای ساخت و ساز مورد استفاده قرار میگیرد و برای محکم شدن، سخت شدن و چسبیدن سایر مواد به هم اضافه میشود. سیمان به ندرت به تنهایی مورد استفاده قرار میگیرد، بلکه برای اتصال ماسه و شن (سنگدانه) به یکدیگر استفاده میشود. سیمان مخلوط با سنگدانه ریز، ملات بنایی و یا مخلوط با شن و ماسه، بتن تولید میکند. بتن پرکاربردترین مصالحی است که وجود دارد و بعد از آب به عنوان پر مصرف ترین منبع کره زمین قرار دارد.
این نوع از مصالح ساختمانی از طریق ترکیب شیمیایی کنترل شده از کلسیم، سیلیکون، آلومینیوم، آهن و سایر مواد تشکیل میشود. مواد رایج مورد استفاده برای تولید سیمان شامل سنگ آهک و گچ یا مارن است که با شیل، خاک رس، سنگ، سرباره کوره بلند، ماسه سیلیس و سنگ آهن ترکیب میشود.
تعیین مقدار سیمان، ماسه و سنگدانه را برای مخلوط بتن به مقاومت مد نظر برای بتن بستگی دارد. بنابراین طرح اختلاط بتن فرآیندی است برای تعیین مصالح با کیفیت مناسب و نسبت مقدار آنها برای تهیه بتن با خواص مورد نظر مانند کارایی، استحکام، زمان گیرش و دوام. طرح اختلاط بتن نسبت سیمان، ماسه و آب وشن با توجه به حجم را به ترتیب تعیین می کند. بنابراین طرح اختلاط 1:2:4 نشان دهنده (سنگدانه:ماسه: سیمان) است. به طور معمول، یک مخلوط حدود 10 تا 15 درصد سیمان، 60 تا 75 درصد سنگدانه و 15 تا 20 درصد آب است. هوای ورودی در بسیاری از مخلوطهای بتن نیز ممکن است 5 تا 8 درصد دیگر را اشغال کند.
این محصول هنگامی که برای اولین بار در اوایل قرن 19 در انگلستان ساخته شد و مورد استفاده قرار گرفت، سیمان پرتلند نامیده شد زیرا محصول هیدراتاسیون آن شبیه سنگ ساختمانی از جزیره پورتلند در سواحل بریتانیا بود. اولین اختراع برای این محصول در سال 1824 توسط جوزف آسپدین، یک ماسون انگلیسی به دست آمد. وزن مخصوص ذرات آن حدود 3.15 است.
در سیمان پرتلند چهار فاز اصلی وجود دارد: سیلیکات تری کلسیم(C3A)، سیلیکات دی کلسیم (C2A)، آلومینات تری کلسیم (C3A) و آلومینوفریت تترا کلسیم (C4AF). استحکام و سایر خواص بتن عمدتآ از هیدراتاسیون سیلیکاتهای تری کلسیم و دی کلسیم ناشی میشود.
کیسه این نوع محصول 4.5 فوت مکعب بتن تولید میکند. برای ضخامت کمتر از 2 اینچ و روکش از: 1 قسمت سیمان پرتلند با 3-4 قسمت ماسه استفاده کنید.
مراحل ساخت سیمان پرتلند در زیر شرح داده شده است:
مواد اولیه اصلی مورد استفاده در تولید این نوع از مصالح عبارتند از کلسیم، سیلیکون، آهن و آلومینیوم. این مواد معدنی با توجه به در دسترس بودن به اشکال مختلف مورد استفاده قرار میگیرند.
روش اختلاط به 2 روش انجام میشود:
مقایسه فرآیند خشک و فرآیند مرطوب تولید سیمان
روش تر | روش خشک | شاخص |
هر نوع مواد اولیه | بسیار سخت | سختی مواد اولیه |
زیاد | کم | مصرف سوخت |
بیشتر | کمتر | زمان فرآیند |
کیفیت برتر | کیفیت پایین | کیفیت |
پایین | بالا | هزینه تولید |
ارزان تر | هزینه بر | هزینه کلی |
دوغاب(مایع) | مخلوط خام(جامد) | حالت فیزیکی |
فرآیند سوزاندن در کوره دوار انجام میشود در حالی که مواد اولیه در محور طولی آن در 1-2 دور در دقیقه میچرخند. کوره دوار از لولههای فولادی با قطر2.5-3 متر تشکیل شده است و طول آن بین 90-120 متر متفاوت است. قسمت داخلی کوره با آجرهای نسوز روکش شده است. کوره بر روی ستونهای بنایی یا بتنی تکیه داده شده و بر روی غلتک در موقعیت کمی متمایل در شیب 1 در 25 تا 1 در 30 قرار گرفته است. مخلوط خام فرآیند خشک و یا دوغاب اصلاح شده مرطوب از انتهای بالایی به کوره تزریق میشود. کوره با کمک ذغال سنگ یا روغن یا گازهای داغ از انتهای پایین کوره گرم میشود تا شعله تولید شود. همانطور که موقعیت کوره متمایل است و به آرامی میچرخد، مواد شارژ شده از انتهای بالایی با سرعت 15 متر در ساعت به سمت انتهای پایین حرکت میکند. در قسمت فوقانی، آب یا رطوبت مواد در دمای 400 درجه سانتی گراد تبخیر میشود، بنابراین این فرایند به عنوان منطقه خشک شدن شناخته میشود؛ یعنی قسمت مرکزی.
تیپ های سیمان پرتلند
انواع مختلف از این نوع محصول برای برآوردن الزامات برای اهداف خاص تولید میشود. انجمن آزمایش و مواد آمریکا (ASTM) C150 هشت نوع سیمان پرتلند زیر را مشخص میکند.
سیمان تیپ I
این یک سیمان کلی است که در بتن برای ساخت روسازی، کف، ساختمانهای بتنی مسلح، پل، مخازن، لوله ها و غیره استفاده میشود. از این نوع مصالح در بتنهایی استفاده می شود که در معرض تهاجم، مانند حمله سولفات از خاک و آب و یا افزایش درجه حرارت قرار نگرفته اند.
سیمان تیپ II
در مواردی که احتیاط در برابر حمله متوسط سولفات مهم است، مانند ساختارهای زهکشی، که ممکن است تحت غلظت متوسط سولفات آبهای زیرزمینی قرار گیرند، استفاده میشود. معمولاً حرارت کمتری از هیدراتاسیون را با سرعت کمتری نسبت به نوع I ایجاد می کند و بنابراین می توان از آن در سازههای جرمی مانند پایه های بزرگ، تکیه گاههای سنگین و دیوارهای حائل استفاده کرد. به دلیل تولید گرمای کمتر می توان آن را در هوای گرم ترجیح داد.
سیمان تیپ III
از نظر شیمیایی و فیزیکی شبیه تیپ I است، با این تفاوت که ذرات آن ریزتر شده اند. این سیمان مقاومت اولیه را در دوره اولیه، معمولاً یک هفته یا کمتر فراهم میکند. زمانی استفاده میشود که قالب بندی بتن باید در اسرع وقت برداشته شوند و یا زمانی که سازه باید به سرعت ساخته شود. در هوای سرد برای کاهش دوره عمل آوری بهتر است.
سیمان تیپ IV
در مواردی استفاده میشود که میزان و مقدار حرارت تولید شده از هیدراتاسیون باید به حداقل برسد. نسبت به سایر انواع آن مقاومت بتن را با سرعت کمتری افزایش میدهد. در سازههای بتنی عظیم، مانند سدهای بزرگ، مناسب است که در آن افزایش دما ناشی از حرارت ایجاد شده در طول سخت شدن باید برای کنترل ترک خوردگی بتن به حداقل برسد.
سیمان تیپ V
از این ماده فقط در بتنهایی که در معرض سولفات شدید هستند استفاده میشود. عمدتا در جایی که خاک یا آبهای زیرزمینی دارای مقدار زیادی سولفات هستند. مقاومت بالای سولفات آن به دلیل محتوای کم C3A آن که در حدود 4 است، میباشد. در برابر اسیدها و سایر مواد بسیار خورنده مقاوم نیست.
سیمانهای پرتلند به همراه عامل حباب ساز (تیپ های IA، IIA و IIIA)
این سیمانها بتن با مقاومت بهتری در برابر یخ زدن و ذوب شدن و پوسته پوسته شدن ناشی از مواد شیمیایی برای حذف برف و یخ تولید می کنند. این محصول که دارای افزودنی حباب هوا ساز بتن تا کنون در ایران استاندارد و تولید نشدهاند.
سیمان پرتلند سفید
این ترکیب مشابه نوع I یا III است ، با این تفاوت که به جای رنگ خاکستری دارای رنگ سفید است. این ماده از مواد اولیه حاوی مقادیر ناچیز آهن و اکسیدهای منیزیم ساخته شده است. این در درجه اول برای اهداف معماری استفاده می شود.
سیمان هیدرولیک
این سیمانها با ترکیب دقیق و یکنواخت سیمان پرتلند و مواد جانبی مانند سرباره، خاکستر بادی، بخار سیلیس و سایر پوزولانها تولید می شوند.
ترکیب مواد اولیه منجر به واکنش بین اکسیدها می شود و چهار ترکیب مرکب در محصول نهایی تشکیل میشود که به شرح زیر:
C3S = 3CaO.SiO2 (تری کلسیم سیلیکات)
C2S = 2CaO.SiO2 (دی کلسیم سیلیکات)
C3A = 3CaO.Al2O3 (تری کلسیم آلومینات)
C4AF = 4CaO. Al2O3.Fe2O3 (تترا کلسیم آلومینو فریت)
نقش ترکیبات
انواع مختلف سیمان در ساختار بتن استفاده میشود. هر نوع از آن بر اساس مواد ترکیبی مورد استفاده در طول ساخت، خواص، مصارف و مزایای خود را دارد.
13 نوع سیمان و موارد مصرف آنها
سالانه حدود سه میلیارد تن سیمان در سراسر جهان تولید می شود، که اکثریت آن به دلیل افزایش روزافزون تقاضا در کشورهای در حال توسعه مصرف میشود که به اقتصاد نوظهور آنها نسبت داده میشود. علاوه بر فعالیتهای ساختمانی، بلایای طبیعی مانند زلزله و جنگ منجر به تخریب بسیاری از زیرساختها میشود و تقاضا برای سیمان و مصالح سیمانی مانند ملات و بتن را افزایش میدهد. ملات سیمانی است که با ماسه ریز ، آب و آهک مخلوط شده است تا دوام محصول را افزایش دهد. به طور کلی به عنوان خمیری استفاده میشود که سایر مصالح معمول بنایی از جمله آجر، بلوکهای بتنی و سنگ را در کنار هم نگه میدارد. اگرچه ملات مزایای زیادی دارد، اما در برابر زلزله مقاومت کمتر، شکننده و دارای مقاومت کششی کمی است. این اشکالات دانشمندان را بر آن داشت تا چندین راه حل جایگزین از جمله استفاده از نانوذرات را مورد بررسی قرار دهند.
نانوذرات با ویژگیهای متمایز مساعد مساحت بزرگ، چگالی عملکردی بالا، اثر سطح فوق العاده و مقاومت زیاد در برابر کرنش، نقش حیاتی در کاربردهای مختلف ایفا کرده اند. تصور میشود که آنها خواص مواد را افزایش داده و پدیده های منحصر به فرد را به کاربردهای بدیع تبدیل می کنند. افزودن نانوذرات اکسید فلز به سیمان، نفوذپذیری آن را به یون ها کاهش میدهد و استحکام و دوام آن را افزایش میدهد.
برخی از نانوذرات مورد بررسی عبارتند از SiO2 ، TiO2 ، Al2O3 ، Fe2O3، نانولوله کربنی، نانوالیاف کربنی، گرافن و اکسید گرافیت. با این حال، SiO2 به دلیل داشتن نانو اندازه و واکنش پوزولانی بیشترین استفاده از نانوذرات را دارد. نانوذرات با تحریک واکنش هیدراتاسیون و پر کردن ریز حفره ها در ساختار خمیر سیمان، استحکام و دوام بتن را بهبود میبخشد. این باعث کاهش تخلخل بتن می شود که باعث افزایش مقاومت و خواص مکانیکی ملات سیمان میشود.
استفاده از نانوذرات یک راه حل موثر برای کاهش تأثیرات زیست محیطی مرتبط با تولید بتن است. نتایج نشان داد که استفاده از ذرات نانوMT تا 1 درصد وزنی به عنوان درصد مطلوب، ساختار و خواص مکانیکی را افزایش میدهد و انتشار گازهای گلخانه ای را کاهش میدهد.
الیاف یک قطعه کوچک از مواد تقویت کننده است که دارای ویژگیهای خاصی است. الیاف شامل الیاف فولادی، الیاف شیشه، الیاف مصنوعی و الیاف طبیعی است. الیاف پروپیلن، الیاف مصنوعی هستند و الیاف پلی پروپیلن با وزن مخصوص کم و هزینه کم شناخته میشوند. پلی پروپیلن (PP)، همچنین به عنوان پلی پروپن شناخته میشود، یک پلیمر ترموپلاستیک است که کاملاً مقاوم است. توزیع تصادفی الیاف پلی پروپیلن در مخلوطهای بتنی منجر به افزایش مقاومت در برابر سایش و یخ زدگی و کاهش گسترش حجم ایجاد شده در نتیجه حمله سولفات و واکنش سیلیس قلیایی میشود. الیاف پروپیلن ماتریس سیمانی است که ابتدا در اثر حمله شیمیایی تهاجمی خراب میشود. از آنجا که افزودن الیاف پلی پروپیلن در نسبتهای مناسب به مخلوط بتن باعث بهبود خواص دوام عناصر میشود، هزینه کل کاهش مییابد. با جذب الیاف پلی پروپیلن، ظرفیت جذب انرژی مخلوط های بتن افزایش مییابد و ترکهای جمع شدگی پلاستیک آنها به میزان قابل توجهی کاهش می یابد. مقدار الیاف اضافه شده به مخلوط بتن به عنوان درصدی از حجم کل کامپوزیت (بتن و الیاف) درصد حجمی اندازه گیری میشود. الیاف پلی پروپیلن که آبگریز هستند را میتوان به راحتی مخلوط کرد زیرا در حین اختلاط نیازی به تماس طولانی ندارند و فقط باید به طور مساوی در مخلوط پراکنده شوند. الیاف کوتاه پلی پروپیلن در درصدهای حجم پایین بین 0.5 تا 15 مورد استفاده تجاری در بتن. الیاف PP دارای ویژگیهای عالی با وزن سبک، استحکام کششی بالا است. هنگام افزودن الیاف PPF ها، بتن دارای تخلخل کمتری و مقاومت بیشتری در برابر ترک خوردگی نسبت به بتن بدون الیاف PP دارد. بنابراین، می تواند انتقال آب و مواد مضر در بتن را کاهش داده و منجر به افزایش دوام شود.
بتن تقویت شده با الیاف پلی پروپیلن PP دارای جذب آب کمتر و نفوذ ناپذیری بهتر، مقاومت در برابر کلراید، مقاومت در برابر سولفات، مقاومت در برابر کربناسیون و مقاومت در برابر آتش است. انقباض خشک شدن را میتوان با افزودن الیاف مسلح کننده کاهش داد زیرا الیاف PP تأثیر مثبتی بر جلوگیری از تغییر شکل دارد. با این حال، خزش بتن با استفاده از PPF به دلیل مدول الاستیک پایین الیاف پلی پروپیلن PP نسبت به بتن ساده کاهش نیافت. دوام بتن مسلح با الیاف پلی پروپیلن را میتوان با ترکیب با انواع دیگر الیاف، به ویژه الیاف فولادی، افزایش داد. با این حال، استفاده از الیاف پلی پروپیلن در بتن به دلیل پراکندگی الیاف در بتن و پیوند با سیمان محدود است. با اصلاح سطح الیاف با استفاده از پودر واکنشی مانند نانو SiO2 و نانو CaCO3 میتوان بر این ایرادات غلبه کرد.
پسماندهای کشاورزی میتوانند بعنوان جایگزین پوزولانهای سازگار با محیط زیست و پایدار برای بتن آینده عمل کنند. ضایعات نه تنها برای محیط زیست مفید است، بلکه عملکرد فوق العاده ای را نیز به همراه دارد. در حال حاضر خاکستر پوسته برنج به عنوان مناسب ترین جایگزین شناخته شده است. سیمان جزء اصلی بتن است. مواد زائد کشاورزی به صورت ریز و درشت خرد میشوند و یا در خاکستر سوزانده میشوند و سپس با سیمان مخلوط میشوند که به سیمان کشاورزی معروف است.
اخیرآ مطالعات زیادی برای استفاده از ضایعات کشاورزی مانند پوسته برنج، خاک اره، پوسته بادام زمینی، کاه برنج و پوسته نارگیل را به عنوان بخشی از جایگزینی شن و ماسه در تولید سیمان انجام شده است. آزمایشات برای تعیین ویژگی های فیزیکی، استحکام و دوام انجام شده است. نتایج آزمایش نشان میدهد که بلوکهای سیمانی با زبالههای کشاورزی مطابق استاندارد ASTM از استحکام لازم برخوردار بودند، اما دوام مسئله اصلی این بلوکها است. بلوک با پوسته نارگیل و پوسته بادام زمینی مقاومت و دوام مناسبی را نشان میدهد.
در نشریه 55 آمده است که مواد اصلی تشکیل دهنده سیمانهای آبی عبارتند از: آهک، سیلیس، آلومین و اکسید آهن.
سیمان پرتلند پوزولانی: از اختلاط گرد سیمان پرتلند و پوزولان طبیعی و سپس آسیاب کردن مخلوطی از این دو با سنگ گچ بدست میآید.
سیمان پرتلند روباره آهن گدازی: از آسیاب کردن کلینکر سیمان پرتلند به همرا سرباره کوره آهنگدازی که سریعآ سرد شده با کمی سنگ گچ بدست میآید.
*هر دو نوع پرتلند پوزولانی و پرتلند روباره با توجه به مقدار مواد پوزولانی و روباره ای در برابر سولفاتها مقاوم هستند و بتن آنها نفوذپذیری کمتری دارد و این دو نوع سیمان نسبت به پرتلند معمولی دیرگیر تر هستند.
سیمان بنایی: از مخلوط کردن کلینکر سیمان پرتلند و گرد سنگ آهک مرغوب و قدری سنگ گچ و برخی مواد افزودنی ساخته میشوند. برخی از نوع مصالح از مخلوط سیمان پرتلند و آهک مرده و مواد افزودنی ساخته میشوند.
چرا عایق رطوبتی دیوار مهم است؟ نکاتی برای جلوگیری از نفوذ رطوبت اهمیت استفاده از…
عایق ساختمانی چیست و چرا اهمیت دارد؟ عایق ساختمانی مجموعهای از مواد و روشهاست که…
تعرفه عایقسازی ساختمان: هزینهها را بشناسید و صرفهجویی کنید! عایق کاری ساختمان بهعنوان راهکاری برای…
چگونه از نفوذ آب در شرایط فشار بالا جلوگیری کنیم؟ فشارهای وارده به ساختمان که…
آب بندی فشار مثبت بتن چیست؟ آببندی بتن به مجموعه اقداماتی اطلاق میشود که با…
وال مش چیست و چرا به صنعت ساخت و ساز معرفی شد؟ اولین دلیل روی…