مسئولیت‌های مهندس محاسب و طراح ساختمان

مهندس محاسب همان طور که از نام او مشخص است وظیفه‌ی محاسبه بارهای وارد بر سازه، محاسبه ابعاد المان های مختلف ساختمانی و ارائه‌ی نقشه های اجرایی، محاسبه و بررسی نیاز به اجرای سازه نگهبان و ارائه جزییات آن و … را برعهده دارد.پس از تهیه نقشه های معماری ساختمان است که کار اصلی مهندس محاسب و طراح ساختمان آغاز می شود. در این مرحله مهندس محاسب باید با مراجعه به محل پروژه و بررسی ساختمان های مجاور آن یک طرح و نقشه سازه نگهبان تهیه کند. پس از آن با توجه به نقشه های معماری تهیه شده توسط مهندس معمار دارای صلاحیت از سازمان نظام مهندسی ساختمان و در خواست مالک، مهندس محاسب ساختمان باید سازه را به صورت فولادی یا بتنی طراحی و محاسبه کرده و جزئیات آن را ارائه نماید.

خدمات طراحی سازه

طراحی سازه های ساختمانی

در تهران برای پروژه ها با مساحت بیشتر از 1500 متر مربع، سازمان نظام مهندسی نقشه‌ها و خروجی فایل‌های ایتبس مهندس محاسب ساختمان را کنترل و مهر تایید بر آن می زند ولی لازم به ذکر است که در صورت وجود ایراد سازمان نطام مهندسی مسئولیتی نداشته و مسئول اصلی هر اتفاق و حادثه‌ی احتمالی مهندس محاسب ساختمان می باشد.

مراحل کار مهندس محاسب ساختمان

همان طور که اشاره شد پس از تهیه نقشه های معماری وظایف مهندس محاسب ساختمان شروع میشود که باید مهندس محاسب با توجه به نقشه های معماری شروع به محاسبه ی بارها و ابعاد المان های مختلف بکند. لازمه‌ی انجام دقیق محاسبات دقت کافی و تجربه می باشد. از آن جا که امروزه تمامی مراحل محاسبات و طراحی‌ها با نرم افزارهای طراحی سازه انجام میشود داشتن دقت و تجربه کافی و هم چنین شناخت دقیق ایزارها و منوهای نرم افزارهای طراحی و محاسبات سازه لازمه ی تبدیل شدن به یک طراح حرفه ای میباشد.

بررسی نقشه های معماری

پس از ارجاع کار به مهندس محاسب ساختمان اولین قدم بررسی دقیق نقشه‌های تهیه شده توسط مهندس معمار است. در این گام اطلاعات اولیه پروژه به دست آمده و مهندس محاسب ساختمان با توجه به نقشه های معماری در مورد سیستم‌های باربر قائم و جانبی ساختمان تصمیم گیری می‌نماید.

محاسبه بارهای وارد بر سازه

بارهای وارد بر سازه به دو دسته کلی بارهای ثقلی و بارهای جانبی تقسیم بندی میشود. در این مرحله بارهای ثقلی شامل بارهای مرده و زنده، بار دیوارهای پیرامونی، بار برف و … باید به طور کامل و صحیح محاسبه گردد.

کشور ما در منطقه لرزه خیز دنیا واقع شده است و لذا یکی از مهم ترین اقدامات مهم در محاسبه و طراحی ساختمان محاسبه صحیح بار زلزله وارد بر ساختمان است که باید پس از محاسبه بارهای ثقلی بررسی و محاسبه شود. برای محاسبه دقیق بار زلزله که از حساس ترین بارهای وارد بر سازه باشد نیاز به گزارش مکانیک خاک پروژه نیز می‌باشد، چرا که زلزله از طریق زمین (خاک) به سازه وارد میشود و آن را مورد تحریک و لرزش قرار می‌دهد. در این مرحله پس از محاسبه بار زلزله وارد بر سازه لازم است تا بار باد به عنوان یکی دیگر از بارهای جانبی مهم وارد بر سازه مورد محاسبه قرار گیرد و از بین بار سازه و بار باد بحرانی ترین آن به عنوان بار جانبی حاکم مورد استفاده قرار بگیرد. خروجی این مرحله از محاسبات ساختمان ارائه دفترچه محاسبات اولیه ی ساختمان می باشد.

مدل سازی ساختمان

پس از محاسبه بارهای وارد بر ساختمان و در نظر گرفتن فرضیاتی منطقی برای مصالح به کار رفته در پروزه مدل سازی ساختمان در یکی از نرم افزارهای رایج ساختمانی مثل Etabs آغاز می شود. در روند مدل سازی باید دقت شود تا تمامی جزئیات به خوبی در مدل سازه دیده شود. پس از مدل سازی نوبت به اعمال بارهای محاسبه شده در ساختمان می شود.

تحلیل و طراحی ساختمان

مهندس محاسب ساختمان پس از پایان مدل سازی و بارگزاری ساختمان سازه را تحلیل می کند تا نیروها و تلاش های داخلی سازه به دست آید. البته لازم به ذکر است که معمولا برای کنترل تحلیل انجام شده توسط نرم افزار یک یا دو قاب به صورت دستی تحلیل میشود تا صحت نتایج نرم افزار مورد تایید قرار گیرد. پس از آن با توجه به تحلیل و نیروهای به دست آمده اختصاص مقاطع به المان های مختلف شروع میشود. مهم ترین نکته در این مرحله لزوم توجه به ارائه طرحی قابل اجرا و اقتصادی است. به عنوان مثال در مدل ساختمانی نرم افزار میتوان در تمامی طبقات ابعاد تیر و ستون ها را متفاوت با طبقات رو و زیر آن در نظر گرفت و به مشکلی نخورد ولی باید بررسی شود آیا چنین کاری موجب سهولت در اجرا میشود و به اقتصاد پروژه کمک می کند یا خیر.

کنترل طراحی ساختمان

پس از انجام طراحی ساختمان و قطعی شدن ابعاد آن لازم است تا کنترل طراحی انجام شده صورت گیرد. علاوه بر آن ضوابطی در آیین‌نامه‌های مختلف مثل آیین‌نامه 2800 وجود دارد که سازه باید برای آن کنترل شود. به عنوان مثال وچود هرگونه نامنظمی در پلان و در ارتفاع ساختمان باید کنترل شده و در صورت وجود باید ضوابط خاص آن‌ها در سازه مورد کنترل و بررسی قرار گیرد.

ارائه نقشه های اجرایی

این مرحله اخرین مرحله کار یک مهندس محاسب ساختمان است. در این مرحله خروجی تمامی مراحل قبلی به صورت نقشه به روی کاغذ آمده و مورد تایید مهندس محاسب ساختمان قرار میگیرد و پس از تایید شدن نقشه های تهیه شده توسط مهندس محاسب توسط سازمان نظام مهندسی (در صورت نیاز) ساز و با کسب مجوز های لازم میتوان عملیات اجرای سازه را شروع کرد.

سوالات متداول

مهندس محاسب از منظر قانون کیست ؟

انجام محاسبات و طراحی سازه ای ساختمان برعهده شخص حقیقی شاغل به کار در دفتر مهندسی یا شخص حقوقی طراحی ساختمان است که بر اساس پروانه اشتغال به کار مهندسی معتبر در زمینه طراحی در رشته عمران از وزارت راه و شهرسازی، انجام طراحی و محاسبات ساختمان در حدود صلاحیت و ظرفیت مندرج در پروانه اشتغال به کار مهندسی را بر عهده دارد.

مهندس محاسب نقشی در اجرا دارد؟

مهندس محاسب پس از ارائه نقشه به پیمانکار نقشی در اجرا کردن ندارد. البته در صورت ایراد در نقشه¬ها و یا غیرقابل قبول بودن نقشه ها از نظر اجرا باید پاسخگو بوده و نقشه ها را تصحیح کند.

وظایف مهندس محاسب چیست؟

هندس محاسب دو وظیفه دارد؛ اول اینکه با توجه به تعداد زیر زمینها عمق گودبرداری را محاسبه و طی بازدیدی از ملک، یک نقشه سازه نگهبان برای حفظ دیواره­های همسایه­ های مجاور تهیه کند. دوم اینکه براساس نقشه های معماری، با توجه به درخواست مالک به صورت بتنی یا فولادی، سازه مورد نیاز ساختمان را محاسبه، نقشه سازه اصلی را ترسیم، زیر نقشه­ ها را مهر و امضا و تحویل مالک نماید.

آیا هرگونه حادثه پس از ساخت و اتمام کار متوجه مهندس محاسب می شود؟

مسئولیت هرگونه خرابی و خسارت جانی و مالی پس از پایان کار و یا در هنگام بلایای طبیعی مانند زلزله متوجه مهندس محاسب است.