برای دستیابی به بهترین طرح بهسازی و مقاو م سازی ساختمان های بتن مسلح باید به نحوی اقدام کر د که سطح عملکرد مناسب که در هدف طرح تعیین شده است تامین گردد .از این رو باید زیر بنای تمام گام های مربوط به فرآیند بهسازی و مقاوم سازی لرزه ای به خوبی درک و شناخته شود.
هدف بهسازی و مقاوم سازی لرزه ای:
از مهمترین اهداف بهسازی و مقاوم سازی لرزه ای تحقق موارد زیر است؛
أ- تامین مقاومت در برابر زلزله های خفیف بدون هیچگونه آسیب.
ب- تامین مقاومت در برابر زلزله های متوسط بدون هیچگونه آسیب سازه ای، ولی احتمال برخی خسارت های غیر سازه ای وجود دارد.
ج- تامین مقاومت در برابر زلزله های شدیدی که در محل سازه قبلا رخ داده یا قاب لیت وقوع دارد، بدون فروریزی، ولی احتمال برخی خسارت های سازه ای و غیر سازه ای وجود دارد.
گام های کلی و ویژه در فرآیند بهسازی و مقاوم سازی:
گام های کلی
این گام ها برای کلیه ساختمان ها اعم از فولادی، بتنی و مصالح بنایی قابل اعمال است و بیشتر جنبه عمومی یا کلی داشته و ب ههیچ نوع از انواع ساختمان ها اختصاص ندارد. تقسیم بندی کلی این گام ها به شرح زیر است:
أ- مبانی بهسازی و مقاوم سازی و تعیین سطوح عملکرد
ب- مبانی و رو شهای تحلیل
ج- روش های مقاوم سازی
در این قسمت با این فرض که خواننده گرامی با گام های کلی آشنایی کامل و وسیع دارد، ضرورتی برای طرح مجدد و مشروح آنها وجود ندارد، لیکن مختصراً به برخی از اجزای آنها به عنوان یادآوری اشاره می شود.
مبانی بهسازی و تعیین سطوح عملکرد:
اجزای این قسمت عبارتند از:
تعیین مشخصات ساختمان
مشخصات هرساختمان می توان د شامل اطلاعات مربوط به پیکربندی از نظر معماری و ازنظر سازه ای و هم چنین اطلاعات مربوط به ا عضای سازه ای و غیرسازه ای که احتمالاً در هنگام رخداد زلزله بر روی نیروها و تغییر مکان های اعضای سازه ای اثرگذارند، باشد . در این قسمت باید اطلاعات مربوط به خواص مهندس ی مصالح به کار رفته و نحوۀ استقرار اعضای ساز های و اتصال آنها به یکدیگر نیز تعیین شود.
تعیین مشخصات ساختگاه
یکی دیگر از اجزای مربوط به گام های عمومی در فرآیند مقاوم سازی و بهسازی لرزه ای مشخص کردن وضعیت ساختگاه از نظر شرایط زیرسطحی و سطحی است که مشتمل بر نوع خاک و طبقه بندی آن است . در این مرحله وضعیت شالوده نیز باید در پی بررسی های میدانی و انجام آزمای شهای لازم مشخص گردد.
بررسی وضعیت ساختمانهای مجاور
در این قسمت اثر برخورد ساختمان های مجاور به “ساختمان هدف “و احتمال بروز آسیب یا خسارت در هنگام رخداد زلزله باید مورد بررسی قرارگیرد. در چنین شرایطی لازم است تا آسیب یا خسارت محتمل در هنگام رخداد ز لزله پیش بینی و تخمین زده شود. به عنوان مثال، سقوط اجزای سست مانند قطعات نما و یا احتمال انفجار، آتش سوزی، نشت مواد آلاینده، ازجمله اطلاعاتی است که باید برای اتخاذ تصمیم نهایی گردآوری شود.
تعیین سطوح عملکرد مورد انتظار
برای تعیین سطح عملکرد مورد انتظار برای ساختمان هدف ، لازم است، مهندس مسئول طرح بهسازی با همکاری کارفرما، به دلایلی که در قسمت های قبلی مشخص کرده است ، یکی از سطوح عملکرد را ، تحت خطر زلزله معین انتخاب نماید. لازم به ذکر است که سطوح عملکرد، شامل چهار سطح اصلی و دو سطح میانی است.
سطوح عملکرد اصلی عبارتند از :
- قابلیت استفاده بی وقفه
- ایمنی جانی
- آستانۀ فروریزش
- لحاظ نشده
سطوح عملکرد میانی عبارتند از :
- خرابی محدود
- ایمنی جانی محدود
اهداف سطح عملکرد:
هر سطح عملکرد به دو قسمت اصلی وابسته است، یکی سطح آسیب و دیگری سطح خطر لرزه ای. به عبارت دیگر سطح عملکرد هدف به دو دسته تقسیم می گردد. برای عملکرد هر ساختمان در هنگام رخداد زمی نلرزه ، باید سطح خطر را دانست و متناسب با آن آسیب قابل قبول یا مورد انتظار را تعریف کرد . فلذا سطح هر آسیب باید متناظر با سطح خطر بوده باشد . از این رو عملکرد لرز ه ای عبارت است از تعیین حداقل خسارت مجاز (سطح عملکرد ) برای پذیرش خطر لرزه ای معین (حرکت زمین ناشی از زلزله). هدف از یک سطح عملکرد می تواند مشتمل بر سطوح مختلفی از آسیب برای سطوح مختلفی از حرکت زمین باشد. که در ای نصورت به نام هدف دوگانه یا چند گانه تعبیر م یشود. سطح عملکرد بیانگر شرایط حدی مربوط به میزان و نحوه خسارت وارده بر سازه است که برای یک ساختمان معین و تحت اثر یک زلزله معین قابل قبولی تلقی می شود این شرایط حدی بوسیله خرابی های فیزیکی در خود سازه، خطر جانی برای ساکنین ساختمان و میزان قابلیت سرویس دهی سازه پس از وقوع زلزله توصیف می گردد.
سطوح عملکرد ساختمان:
برای به دست آوردن سطح عملکرد ساختمان لازم است، ترکیبی بین سطح عملکرد عناصر سازه ای و غیر سازه ای به وجود آید . در جدول زیر این ترکیب برای سطوح عملکرد مختلف آورده شده است . به طور خلاصه سطوح عملکرد ساختمان را می توان به صورت زیر دسته بندی کرد.
سطح عملکرد بهره برداری:
از ترکیب دو سطح عملکرد بهره برداری بی وقفه اعضای سازه ای و عملکرد قابلیت استفاده بی وقفه اعضای غیر سازه ای سطح عملکرد بهره برداری بی وقفه برای ساختمان به دست می آید. در این سطح از عملکرد، آسیب وارده به ساختمان چندان اندک است که زندگی عادی در آن ادامه خواهد داشت و برای تعمیر قسمت های آسیب دیده هیچگونه مزاحمتی برای ساکنین به وجود نخواهد آمد . همچنین خسارت های وارده به عناصر غیر سازه ای نیز اندک است به نحوی که مشکلی برای ساکنین به وج ود نمی آورد. و از همه مهمتر سرویس های موقت و با اهمیت که از بیرون ساختمان تأمین می گردند مانند خطوط تلفن و حمل و نقل، ورود، پارکینگ ها و … امکان پذیر می باشد.
سطح عملکرد ایمنی جانی:
سطح ع ملکرد ایمنی جانی به شرایطی اطلاق می شود که پیش بینی خرابی اعضای سازه ای و غیر سازه ای، مانند افتادن بخش هایی از قسمتهای غیرسازه ای ساختمان، به صورت خطر جدی ساکنین را تهدید نکند . معمولاً این سطح از عملکرد پایین تر از سطح عملکرد آیین نامه های طراحی لرزه ای جدید است.
سطح عملکرد در آستانه فروریزش:
در این سطح عملکرد، عناصر سازه ای در حالی تحمل بارهای قائم (ثقلی) را دارند که بارهای جانبی ناشی از زلزله تحمل نمی شود . در این حالت برای پس لرزه های احتمالی، ازنظر مقاومت محدودۀ رزرو وجود ندارد و عناصر غیر سازه ای ممکن است فرو ریزند و حتی خسارت ها و آسیب های سازه ای نیر محتمل است.
