روند تعویض بالشتک ضربه گیر الاستومری

آسیب دیدگی تکیه‌گاه‌های الاستومری، تحت چه عواملی رخ می‌دهد ؟

ضربه گیر پل و ساختمان نئوپرن، بنا به دلایل مختلفی می‌تواند آسیب ببیند. برخی از رایج‌ترین دلایل آسیب دیدگی ضربه گیر لاستیکی نئوپرن، می‌تواند به شرح زیر باشد :

• پایان عمر مفید : بالشتک ضربه گیر الاستومری مانند هر نوع دیگر از مصالح و تجهیزات ساخت و ساز از دوره طول عمر مفید، برخوردار است که بسته به کیفیت مواد مصرفی تشکیل دهنده، این عمر مفید متغییر است. با طی شدن عمر مفید ضربه گیر نئوپرن، کارایی و عملکرد آن پس از گذر از بارها و بارها مقاومت و بارها جذب انرژی‌ و دفع آن ها با تغییر شکل خود، کاهش می‌یابد. با کاهش کارایی و عملکرد بالشتک ضربه گیر الاستومری، ممکن است سازه با قرار گرفتن در معرض ارتعاشات بیش از حد توان تکیه گاه الاستومری تضعیف شده (مثل ارتعاشات ناشی از زلزله)، آسیب‌های جبران ناپذیری را متحمل شود. بنابراین، در چنین شرایطی، تعویض هر چه سریع‌تر ضربه گیر نئوپرن مصرفی در پل و یا ساختمان‌ها، پیشنهاد می‌گردد.
• عدم رعایت ضوابط اجرایی و نصب نادرست : نصب و اجرای دقیق انواع تکیه‌گاه های الاستومری، طبق مندرجات نقشه طرح، یکی از الزامات استفاده از این بالشتک‌ ضربه گیر الاستومری است. در صورتی که خطایی در نصب و اجرای ضربه گیر نئوپرن پل و یا ساختمان رخ دهد، هدف مورد نظر استفاده از این دسته جداگر لرزه‌ایی، ارضا نشده و می‌تواند منجر به خطرات جبران ناپذیری شود. برای مثال، در صورتی که گروت ریزی و یا آماده سازی سطح قبل از نصب و اجرای این تکیه گاه الاستومری، به صورت دقیق انجام نشود، بالشتک الاستومری با کوچک‌ترین لغزش، از جای خود حرکت کرده که این می‌تواند زمینه ساز وارد شدن آسیب‌های جدی به سازه شود.بنابراین، نصب یا اجرای هر نوع ضربه گیر و تکیه گاه الاستومری مثل بالشتک کروی، بالشتک‌ لغزشی، بالشتک محفظه دار و… باید با استفاده از نقشه یا دستورالعمل سازنده، توسط نیروی فنی ماهر و متخصص انجام گردد.
• طرح اولیه نادرست : بالشتک ضربه گیر نئوپرن همچون دیگر اعضای تشکیل دهنده سازه، باید ابتدا برای شرایط موجود طراحی و سپس طبق طرح تنظیم شده، اجرا و نصب شود. کوچک ترین اشتباه در طراحی و در نظر نگرفتن کوچک‌ترین مورد در طراحی، می‌تواند عملکرد تکیه گاه الاستومری اجرا شده طبق این طرح نادرست را به شدت کاهش دهد. در مواردی جایگذاری نادرست بالشتک الاستومری نئوپرن، عدم در نظر گرفتن بارگذاری‌های احتمالی و…دیده شده است که در پی آن بالشتک ضربه گیر الاستومری نئوپرن آسیب دیده و عملکرد مورد انتظار را ارائه نمی‌دهد.

• بارگذاری بیش از حد ظرفیت : رایج‌ترین آسیب‌های وارده به بالشتک‌ ضربه گیر الاستومری نئوپرن، عمدتا از عدم در نظرگرفتن بارگذاری‌های احتمالی مثل بارگذاری فشاری که بر روی بالشتک الاستومری قرار می‌گیرد، رخ می‌دهد. در چنین حالتی، ضربه گیر لاستیکی نئوپرن تحت بار بیش از حد ظرفیت و یا باری که برای آن طراحی نشده است، می‌تواند از جای مشخصش بلغزد و به شدت آسیب ببیند.
• جابه جایی افقی بیش از حد : بارهای دینامیکی، نیروهای جانبی همچون زلزله، انبساط و انقباض ناشی از تغییرات دمای محیط و… از جمله علل‌های رایج جا به جایی سازه است. با اینکه تکیه‌گاه‌های الاستومری، به عنوان یک جداگر لرزه‌ایی، از انتقال مستقیم ارتعاشات ناشی از موارد ذکر شده به سازه جلوگیری می‌کند و با جذب انرژی و کاهش آن با تغییر شکل خود، باعث می‌شود که سازه با ارتعاشات وارده سازگار شود، اما در مواردی که شدت ارتعاش وارده به دلیل بارها یا نیروهای وارده شدید مثل رخ دادن یک زمین لرزه با شدت بالا یا ناشی از افتادن یک شی سنگین بر روی سازه (مثل خارج شدن یک قطار از ریل و چپ کردن آن بر روی عرشه یک پل )، زیاد باشد، ممکن است بالشتک ضربه گیر الاستومری، در حین تغییر شکل، آسیب ببیند که در چنین مواردی، برای احیای سازه، تعویض سریع بالشتک الاستومری نئوپرن، پیشنهاد می‌گردد.
• چرخش‌های ناشی از بارهای انحرافی :  در برخی موارد ممکن است باری به طور اتفاقی به سازه اعمال شود که سازه را از مسیر یا از جایگاه خود، منحرف کند که درچنین حالتی، بالشتک لرزه گیر نئوپرن دچار چرخش ناشی از بارهای انحرافی می‌شود. در چنین حالتی، ممکن است بالشتک ضربه گیر الاستومری، در حین تغییر شکل دچار آسیب شود.

نحوه تعویض تکیه گاه ‌های الاستومری یا بالشتک ضربه گیر الاستتومری نئوپرن

طبق موارد ذکر شده در فوق، بالشتک‌ ضربه گیر نئوپرن آسیب دیده تحت هر عاملی، باید سریعا با بالشتک الاستومری نو تعویض شود تا مشکلی در ادامه فعالیت سازه، رخ ندهد. جهت تعویض ضرب گیر نئوپرن، باید مراحل زیر به صورت گام به گام اجرا شود :

گام 1_ بررسی آسیب وارده به ضربه بر نئوپرن : قبل از اقدام به تعویض بالشتک الاستومری نئوپرن، ابتدا باید آسیب وارده به بالشتک لرزه گیر نئوپرن، با دقت بررسی شود. در مواردی ممکن است، به دلیل عواملی چون بارهای دینامیکی، شرایط محیطی از جمله انبساط و انقباض و… بالشتک الاستومری نئوپرن، دچار تغییر شکل شده باشد که در چنین مواردی ممکن است با برداشتن موقت بارگذاری، بالشتک لرزه گیر به شکل اولیه خود بازگردد و یا در مواردی نیز ممکن است که تغییر مکان جانبی بالشتک ضربه گیر نئوپرن، هنوز از حد مجاز تغییر شکل الاستومر، تجاوز نکرده باشد و ضربه گیر نئوپرن، هنوز از قابلیت بهره‌وری، بهره‌مند باشد. در چنین مواردی، نیازی به تعویض تکیه گاه الاستومری نیست. در غیر اینصورت، برای تعویض به گام‌های بعدی مراجعه شود.

گام 2_ تعیین جانمایی جک‌ها و مقدار نیرو مورد انتظار از جک : پس از ارزیابی و بررسی آسیب وارده بر بالشتک ضربه گیر الاستومری و برآورد نیاز به تعوض آن، باید ابتدا جک‌هایی به منظور بالابردن عرشه یا روبنا، طراحی شود.جانمایی جک‌ها باید به گونه‌ایی در نظر گرفته شود که پس از بالابردن رو بنا، دسترسی به تکیه گاه الاستومری جهت تعویض آن، تامین شود. جک مورد استفاده، باید از ظرفیت کافی جهت بلند کرد یا بالا بردن روبنا بهره مند باشد. ظرفیت جک بر اساس وزن عرشه یا روبنا تعیین می‌شود. جک‌های تعبیه شده به منظور بالا بردن رو بنا، باید به طور همزمان و با یک نیروی یکسان، عمل کنند. بعد از جک کردن عرشه و روبنا، باید گام بعدی تعویض ضربه گیر نئوپرن اجرا شود.

 توجه : روبنا یا عرشه، قبل از اعمال نیروی جک باید از نظر ترک‌ها، پوسته شدگی‌ها و هرگونه آسیبی که در طاهر مشخص است، بررسی شود تا اگر آسیب جدیدی با اعمال نیروی جک پدید آمد، بتوان آن را بررسی و ارزیابی نمود.

گام 3_ برداشت بالشتک ضربه گیر الاستموری نئوپرن آسیب دبده : بعد از برداشتن بار عرشه یا روبنا از روی بالشتک الاستومری با استفاده از جک به صورت متعادل ، ضربه گیر نئوپرن آسیب دیده باید به آرامی برداشته شود. بعد از جداسازی بالشتک ضربه گیر الاستومری، گام بعدی اجرای ضربه گیر نئوپرن نو است که در ادامه شرح داده شده است.

گام 4_ اجرای تکیه گاه الاستومری جدید : بعد از گذر از گام 3، ممکن است لایه گروت از قبل موجود به عنوان بستر ضربه گیر نئوپرن، در حین برداشتن بار عرشه یا روبنا با استفاده از جک، خرد شده باشد. بنابراین، قبل از نصب بالشتک الاستومری جدید، بستر باید با استفاده از گروت و ملات ترمیمی بتن، تعمیر و برای نصب بالشتک الاستومری جدید، آماده شود. در این مرحله از فرآیند تعویض ضربه گیر نئوپرن آسیب دیده، باید بالشتک ضربه گیر الاستومری جدید به صورت دستی در جایگاه خود قرار بگیرد. پس از گذر از این گام، نوبت به گام بعدی یعنی حذف جک‌های تعبیه شده از قبل می‌شود که در ادامه شرح داده شد است.

گام 5 _ حذف جک‌ها : پس از اتمام تعویض ضربه گیر نئوپرن آسیب دیده با بالشتک ضربه گیر الاستومری جدید، نوبت به حذف جک‌ها می‌شود. نیروی جک‌ها باید با تعادل و به آرامی حذف شود تا رفته رفته عرشه یا روبنا بر روی بالشت ضربه گیر الاستومری جدید، سوار شود. با حذف جک‌ها و قرار گیری عرشه یا روبنا بر روی بالشتک الاستومری، فرآیند تعویض ضربه گیر نئوپرن با موفقیت انجام می‌گردد و پل یا سازه تجهیز شده به تکیه گاه الاستومری جدید، می‌تواند تا سالیان سال در برابر ارتعاشات و جابه‌جایی‌ها، عملکردی عالی را ارائه دهد.

توجه : اجرای فرآیند تعویض ضربه گیر نئوپرن، باید بر اساس افراد متخصص و نیروی کار از قبل آموزش داده شده، انجام شود.