مقاوم‌سازی
مقاوم‌سازی ساختمان‌ها پس از مشاهده نتایج زیان بار زلزله‌هایی نظیر زلزله منجیل و بعد از آن زلزله بم در ایران مورد توجه قرار گرفت. هرچند در زمان جنگ تحمیلی نیز بازسازی بعضی از ساختمان‌ها که در اثر حملات هوایی آسیب‌های جزئی و قابل بازسازی داشتند را می‌توان پیدا کرد. عوامل متعددی موجب نیاز ساختمان به مقاوم‌سازی می‌گردد. برخی از این عوامل خطای طراحی- مشکلات اجرایی- تغییر کاربری- حوادث غیر مترقبه- تغییر در جایگاه عضو سازه- عمر سازه- آتش‌سوزی و… می‌باشند.
روش‌های گوناگونی برای مقاوم‌سازی موجود است که با توجه شرایط سازه، مزایا و معایب آن، یک روش را انتخاب می‌نمائیم. از جمله پرکاربرترین روش‌های ترمیم و مقاوم‌سازی سازه مقاوم‌سازی با FRP – مقاوم‌سازی با ژاکت فولادی و بتنی- مقاوم‌سازی با مهاربندهای فلزی- مقاوم‌سازی با شاتکریت یا بتن پاش- مقاوم‌سازی با افزودن دیوارهای برشی- مقاوم‌سازی با افزودن قاب بتنی یا فولادی می‌باشند.
ترمیم و مقاوم‌سازی سیلوها
امروزه مقاوم‌سازی سازه‌های مختلف به دلیل صرفه اقتصادی و زمانی، نسبت به تخریب و ساخت مجدد بنا در سراسر دنیا بیشتر کاربرد دارد.
سیلوها از جمله سازه‌های صنعتی مهم و پرهزینه جهت ساخت می‌باشند. این سازه‌ها جهت ذخیره‌سازی سیمان، مواد خوراکی و … استفاده می‌شوند. سیلوها در معرض دائمی خشک و تر شدن به دلیل ماهیت کاربری آن‌ها بوده که این امر موجب خوردگی و زنگ‌زدگی میلگردها و در نتیجه ایجاد ترک در دیواره‌های بتنی می‌شود.
کاهش مقاومت سازه که بر اثر خوردگی آرماتورها حاصل شده، با پر کردن ترک‌ها به عنوان مثال با استفاده از اپوکسی برطرف نمی‌شود لذا به یک مقاوم‌سازی کلی نیازمندیم. اتصال ورق فولادی به پوسته خارجی سیلو نیز بسیار بد منظر است و به علاوه خود این روش نیازمند تعمیر و نگه‌داری جدی است. به علاوه اتصال این ورقه‌ها به نقاط گسسته‌ای از سیلو سبب عدم توزیع مناسب بار می‌شود. علاوه بر این موارد در صورت عدم مقاوم‌سازی در زمان وقوع زلزله آسیب‌های بزرگ و پرهزینه‌ای وارد خواهد شد.
خدمات طراحی سازه:
مشکل دقیق سازه ابتدا باید توسط یک کارشناس مجرب طی عملیات شناسایی و معاینه مشخص گردد.
در مرحله دوم یک گروه متخصص شروع به تخریب بتن معیوب کرده و تخریب بتن در سه مرحله به شرح زیر انجام می‌گیرد.
- تخریب تا روی آرماتور که معروف به تخریب سطحی است که در صورتی که بقیه بتن معیوب نباشد تخریب را پایان می‌دهیم.
- تخریب بتن تا دو سوم آرماتورها ادامه می‌یابد.
- تخریب تا دو الی سه سانتی‌متر پشت آرماتور ادامه می‌یابد.
لازم بذکر است در هنگام تخریب با دستگاه‌های الکتریکی و یا مکانیکی باید مواظب بود تا به آرماتور ضربه نخورده.
در مواردی که به دلیل بتن‌ریزی غلط در زمان اجرا وضعیت بتن قدیم نامناسب می‌باشد، تخریب بتن را تا هنگامی که بتن معیوب وجود دارد ادامه می‌دهیم. باید در هنگام تخریب در بعضی مواقع که ارتفاع سیلوها زیاد است و همچنین بار طبقات بالای سیلو بر روی جداره پائین وارد می‌گردد به‌صورت مرحله‌به‌مرحله در حدود یک متر تخریب گشته و مراحل کاشت آرماتور با توجه به ابعاد آئین‌نامه سوراخ‌کاری انجام گیرد. عملیات آرماتوربندی و کاشت گل‌میخ در جداره سیلو نیز با توجه به طراحی سیلو به عمل آمده انجام می‌گیرد و سپس قالب‌بندی انجام می‌شود. در این مرحله به مدت 22 ساعت بتن قدیم را آب دهی می‌کنیم تا بتن جدید با بتن قدیم درگیر شود به بتن هنگام بتن‌ریزی مواد افزودنی ضد سایش و منبسط شونده اضافه می‌کنیم تا کاملاً خلل و فرج‌های دیوار قدیم پر شود تا در مقابل بارهای وارده مقاومت بیشتری داشته باشد قبل از بتن‌ریزی در بعضی از نقاط بتن قدیم که درزهای اجرای قدیم قرار دارد یا ترک‌های در آنجا قرار دارد عملیات لوله‌گذاری جهت عملیات تزریق مواد دوغاب به همراه افزودنی کاشته می‌شود تا پس از عملیات بتن‌ریزی انجام گیرد.
برای مراحل بعدی باید سعی شود که قالب مرحله پائین تر در محل خود تا اجرای مرحله بالاتر قرار داشته باشد تا پله اجرایی به وجود نیاید.
برای آب دهی بتن زمانی که بتن جوان باشد زمان آن کمتر از 22 ساعت است که این زمان را به تشخیص کارشناس که عملیات را تحت کنترل دارد اعلام می‌کند.
و اما تخریب برای ارتفاع‌های کوچک حتی قبل از تخریب باید در فاصله‌های معین عملیات نصب پایه‌های اطمینان انجام گیرد تا آرماتورهای قدیم تحت خمش قرار نگیرند و همچنین بتن دیوار تحت‌فشار قرار نگیرد تا باعث به وجود آمدن عواقب جبران‌ناپذیر نگردد.
از دیگر مواردی که نیاز به مقاوم‌سازی دارد، وجود ترک‌ها در نقاط مختلف یک سازه است، ابتدا باید ترک‌ها را در مدت چند روز تحت بررسی قرار داد تا سطحی و عمقی بودن آن‌ها مشخص‌شده و در صورت عمقی بودن بهره‌برداری را متوقف نموده تا سازه موردنظر تخریب نگردد. سپس عملیات تقویت انجام گیرد.
در ادامه به ذکر یک مورد مثال اجرایی می‌پردازیم در پروژه‌ای سقف سیلو به مقدار 33 سانتی‌متر نشست کرده، اگر قرار باشد که سقف را تخریب و دوباره اجرا شود بسیار هزینه‌بر و زمان‌بر است لذا یک شاسی فلزی در فاصله 33 سانتی‌متری سقف اجرا شد و سپس یک شبکه آرماتوربندی با هماهنگی و محاسبات انجام گرفته توسط طراح در زیر آن اجرا و در بالای سقف در فاصله‌های مشخصی سوراخ‌های به قطر 23 سانتی‌متر ایجاد گردید و از داخل آن سوراخ‌ها ستون‌های فلزی با جک‌های 6 تنی وصل شد. سپس سقف را بالا کشیده شده و قالب‌بندی در زیر سقف اجرا گردید و از آن سوراخ‌هایی که در بالای سقف اجرا شده بود، عملیات بتن‌ریزی انجام شد.
مقاوم‌سازی سیلوها به‌وسیله FRP
از دیگر روش‌های بسیار سودمند و رایج مقاوم‌سازی این سازه‌ها استفاده از مصالح کامپوزیت پلیمری FRP می‌باشد. استفاده از سیستم‌های FRP راه‌حل مناسب‌ترین نسبت به سایر روش‌هاست، می‌توان سازه را با لایه‌های بسیار نازک در حدود 1.3 میلی‌متر) مصلح نمود که باعث توزیع تنش‌های موجود بر روی تمام سطح به‌صورت گسترده می‌شود که لازم به ذکر است این لایه‌ها قابلیت اجرا هم به‌صورت خارجی و هم داخلی را دارند. (برخلاف ورق‌های فولادی که با وسایل اتصال موضعی وصل می‌شوند).
از دیگر مزایای استفاده از کامپوزیت‌های FRP ، حذف خوردگی آرماتورها به دلیل خواص فوق‌العاده این ورق‌ها و عدم افزایش ضخامت دیواره می‌باشد و به طور کلی افزایش مقاومت خمشی و برشی قابل توجهی در سازه پس از اجرای الیاف رخ خواهد داد. همچنین لایه‌های FRP را نیز می‌توان به صورت تعمیر چند نقطه در سیلو استفاده کرد.
عکس (2) : مقاوم‌سازی سیلو با FRP
