دیوارهای غیرسازهای برای تقسیم بندی فضای داخلی سازه، ایجاد اتاقهای متفاوت یا ایجاد حریم خصوصی در ساختمانهای اداری، مسکونی، تجاری، صنعتی و غیره اجرا میگردند. دیوارهای غیر سازه ای بلوکی معمولا وزن سبکی داشته و از مصالح ساختمانی مانند تخته گچی، بلوکهای سیمانی، بلوکهای سفالی و غیره ساخته میشوند. همچنین بسیار به مقرون به صرفه بوده و انعطاف پذیری بالایی در اجرا دارند. در خصوص این نوع دیوارها باید بدانید آنها برخلاف دیوارهای باربر که وظیفه انتقال وزن سازه را بر عهده دارند، در ایجاد مقاومت ساختمان تاثیر چندانی نخواهند داشت. به همین دلیل میتوان آنها را بدون اینکه هیچ آسیبی به سازه اصلی وارد گردد یا استحکام آن کم شود، حذف و جابهجا نمود.
علاوه بر آن کوچکترین نیرو و فشار اضافی که به این سازهها وارد میشود، آنها را تحت تاثیر قرار داده و موجب ترک خوردن یا تخریب آنها میگردد. از طرفی چون این دیوارها به قاب اصلی ساختمان متصل نیستند، هرگونه حرکت خارج از صفحه، موجب خسارتهای مالی و جانی فراوانی از سوی آنها خواهد شد. بنابراین نگهداری از دیوار غیر سازه ای، بالا بردن استحکام و دوام آن و به کار بردن روشهای کمکی برای تحمل بار جانبی ناشی از وزنی که دارد از اهمیت بالایی برخوردار است.
یکی از ویژگیهای بارز دیوارهای غیر سازهای، امکان طراحی و ساخت آنها با روشها و مصالح مختلف ساختمانی است. به همین دلیل دستهبندیهای متفاوتی برای آنها وجود دارد که در ادامه به بررسی طبقهبندی دیوارهای غیر سازهای بر اساس هدف و روش ساخت آنها میپردازیم.
این نوع از دیوارها برای تقسیم فضای داخلی اتاقها یا ایجاد مناطقی مجزا در سازههای مختلف یا ساختمانهای اداری، مسکونی، هتلها، بیمارستانها و غیره ساخته میشوند. باید بدانید این نوع دیوارها با روشهای مختلفی اجرا میشوند که یکی از آنها به کار بردن دیوارهای پارتیشن با ارتفاع کامل از کف تا سقف محسوب میشود. علاوه بر آن میتوان آنها را به منظور ایجاد گردش هوا و نور طبیعی در محیط، با ارتفاعهای جزئی یا نرسیده به سقف ساختمان اجرا نمود.
دیوارهای جداگر یا پارتیشنهای مدولار نوعی دیوارهای غیر سازهای هستند که به شکل متحرک طراحی میشوند. بنابراین به راحتی میتوان آنها را مونتاژ نمود و از هم جدا کرد. البته سبک طراحی و ساخت آنها به گونهای است که در حین جابهجایی و جدا کردن از یکدیگر، هیچ آسیبی به ساختمان وارد نمیکنند. از مهمترین مشخصات آنها میتوان به امکان برنامهریزی، طراحی پلانهای مختلف در سازه، تطبیق پذیری بالا با نیازهای افراد و امکان تغییر در پیکربندی اشاره نمود.
کرتین والها دیواریهای سبکی هستند که در بیرون ساختمان استفاده میشوند یا برای محصور کردن مناطق وسیع از نمای ساختمان به کار میروند. باید بدانید معمولاً این نوع دیوارهای جدا کننده از پنلهای شیشهای یا قابهای فلزی که با مواد خاصی پر شدهاند، ساخته میشوند. بنابراین دیوار غیر سازه ای هیچگونه بار اضافی به سازه اصلی وارد نمیکند.
آیین نامه استاندارد ۲۸۰۰ ایران در خصوص مقاومسازی ساختمانها در برابر زلزله بوده که توسط متخصصان در این حوزه طراحی و تدوین گردیده است. در فصل چهارم این آیین نامه تعاریف اجزای غیر سازهای ساختمان آورده شده که در این بخش به توضیح آن خواهیم پرداخت. بر طبق این آیین نامه اجزای غیر سازهای به اجزایی گفته میشود که به سازه اصلی ساختمان متکی هستند اما هیچ نقشی در خصوص تحمل بار جانبی وارد شده به ساختمان ندارند. باید بدانید دیوارهای غیر سازهای از جمله مهمترین اجزای غیر سازهای ساختمان به حساب میآیند که در این آیین نامه به صورت ویژه به آنها پرداخته شده است. مهمترین ویژگیهایی که دیوارهای غیر بارور دارند و در آیین نامه ۲۸۰۰ در خصوص آنها توضیح داده شده به شرح زیر هستند:
با توجه به اهمیت موضوع ساخت اصولی قسمتهای مختلف ساختمان به ویژه دیوارهای غیر سازهای، مقررات و دستورالعملهای مشخصی برای اجرای آنها در نظر گرفته شده و در آییننامههای اجرایی ساختمان آمدهاند. بر این اساس پیرو مبحث ۸ مقررات ملی ساختمان، باید دیوارهای جدا کننده ساختمان با توجه به قوانین و مشخصههای زیر طراحی و اجرا گردند:
فاکتورهای مختلفی در تعیین نوع دیوارهای غیر سازهای موثر هستند که یکی از آنها جنس یا مصالح به کار رفته در ساخت آنها است. بر این اساس باید بدانید که دیوارهای جدا کننده در ساختمانها و سازههای مختلف به انواع زیر تقسیم میشوند.
دیوارهای هبلکس از نظر طراحی و عملکرد بسیار انعطاف پذیر بوده و با توجه به نیازهایی که در ساختمان وجود دارد نصب و پیکربندی میشوند. آنها وزن سبکی دارند و از بلوکهای هبلکس یا همان بلوکهای بتنی اتوکلاو شده ساخته میشوند. در خصوص این نوع بلوکها باید بدانید که از یک قاب فلزی یا بتنی با کمک اتصالات و ادوات مختلف که به یکدیگر متصل شدهاند تولید میگردند. بنابراین بدون آنکه آسیبی به سازه اصلی ساختمان وارد کنند میتوان آنها را حذف یا جابهجا نمود. در ادامه برای آشنایی بیشتر با دیوارهای ساخته شده با بلوک هبلکس می توانید به مطالعه مقاله “بلوک هلبکس چیست؟ 0 تا 100 دیوار هبلکس” بپردازید.
پیشنهاد برای مطالعه
این نوع دیوارها به کمک سیمان پرتلند، سنگدانهها مثل ماسه و شن و آب ساخته میشوند. پس با توجه به اینکه بلوکهای سیمانی چگالی و جرم بالایی دارند میتوان از آنها به عنوان عایق صوتی و حرارتی استفاده کرد. بنابراین معمولاً دیوارهای جداکننده که از بلوکهای سیمانی ساخته میشوند، برای اجرای دیوارهای داخلی ساختمانهای اداری، مسکونی و غیره مورد استفاده قرار میگیرند.
دیوارهای بلوک لیکا نوعی بلوک سیمانی هستند که در ساخت آنها به جای سنگدانههای معمول از دانههای سبک رسی استفاده شده است. بنابراین وزن سبکی دارند و به راحتی نصب و جابهجا میشوند. علاوه بر آن از قیمت بسیار مناسبی برخوردار بوده و انعطاف پذیری بالایی در اجرا دارند. پس برای ساخت دیوار غیرسازه ای داخلی و خارجی ساختمان، مورد استفاده قرار میگیرند.
یکی از قدیمیترین روشهای ساخت دیوارهای غیر سازهای استفاده از آجرهای سنتی بوده که به کمک خاک رس تولید میشوند. این آجرها که با استفاده از ملاتهای بنایی روی هم چیده میشوند، دیوارهای بسیار زیبا و با دوامی را ایجاد میکنند که در اکثر سازههای ساختمانی مثل ساختمانهای مسکونی، اداری و تجاری به کار میروند.
از جدیدترین مصالحی که برای ساخت دیوارهای غیر سازهای یا جدا کننده استفاده میشود، بلوکهای لیپر نام دارد. این بلوکها با ترکیبی از الیاف پلی پروپیلن، پوکه کرپ، آب، سیمان و پرلیت ساخته میشوند و به کمک شیارها و زبانههایی که بر روی آنها قرار دارد به یکدیگر متصل میگردند. بنابراین در اتصال آنها هیچگونه چسب یا ملات ساختمانی به کار نمیرود.
پدیده زلزله که کشور ایران نیز بسیار آن را تجربه کرده است، خسارتهای بسیار زیادی را به ساختمانها و زیرساختها به خصوص عناصر غیر سازهای وارد میکند. بنابراین پایدارسازی و بالا بردن استقامت دیوارها در برابر بارهای جانبی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و تضمینی برای جلوگیری از ایجاد خسارات مالی و جانی محسوب میشود. به عنوان مهمترین دلایل اهمیت پایدارسازی و مهار دیوارهای غیر سازهای در ساختمانها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
عدم توجه به مهار دیوارهای جدا کننده در ساختمان باعث میشود آنها در زمان وقوع زلزله فرو ریخته و از تکیهگاه خود جدا شوند. همین مساله صدمات مالی و جانی بسیار زیادی را به دنبال خواهد داشت.
دیوارهای غیر سازهای برای ساخت مسیرهای فرار در ساختمانها استفاده میشوند. پس اگر در زمان وقوع زلزله خراب شوند یا فرو بریزند، این مسیرها را مسدود کرده و مانع تخلیه ایمن ساکنان ساختمان میشوند. بنابراین توجه به ساخت اصولی دیوار غیر سازه ای و مهار آن از اهمیت بالایی برخوردار است.
یکی از مهمترین خساراتی که دیوارهای جداکننده در زمان وقوع زلزله به بار میآورند آسیب رساندن به قسمتهای داخلی ساختمان به ویژه سیستمهای برق، لوله کشی و تهویه مطبوع است. باید بدانید خسارت به این قسمتهای ساختمان، خطرات بسیار زیادی مانند آتش سوزی را به دنبال دارد. بنابراین توجه به مهار دیوارهای غیر سازهای برای جلوگیری از پیامدهای بالقوهای که به دنبال دارند، بسیار حائز اهمیت است.
یکی از مهمترین دلایل اهمیت مهار دیوارهای غیر سازهای، جلوگیری از وارد شدن نیروی اضافه و ضربات شدید به ساختمان، هنگام وقوع زلزله محسوب میشود. پس مهار دیوار غیرسازه ای به روشهایی مثل والمش والپست، آسیبهای وارد شده به سازه را در زمان وقوع زلزله کاهش میدهد.
برای مهار دیوارهای غیر سازهای ساختمان در برابر نیروهای جانبی، روشهای مختلفی وجود دارد که هر کدام مشخصات مخصوص به خود را داشته و مراحل اجرایی متفاوتی دارند. در واقع به کمک یک سری اقدامات و استراتژیهای بسیار ساده مانند موارد زیر، به راحتی میتوان رفتار لرزهای ساختمان را بهبود بخشید و پایداری و مقاومت آن را در برابر نیروهای جانبی افزایش داد.
یکی از اصلیترین روشهای مهار دیوارهای غیرسازهای، استفاده از والپستها یا قطعات فلزی مانند ناودانها، نبشیها، میلگردهای بستر و انواع وادارهای فلزی به شمار میآید. با توجه به عملکرد مناسبی که والپستها برای مهار اجزای غیر سازهای ساختمان دارند، امروزه سیستم نوینی از آنها به نام والمش به وجود آمده است که در اجرای آن به جای میلگردهای بستر و وادارهای قائم و افقی از مش فایبرگلاس برای بالا بردن استحکام دیوار غیر سازه ای استفاده میشود.
یکی از راههایی که میتوان دیوارهای غیر سازهای ساختمان را پایدار و مقاوم کرد، استفاده از جزئیات انعطاف پذیر در طراحی و اجرای آنها است. همچنین استفاده از اتصالات انعطافپذیر که امکان حرکت دیوارها را، بدون به خطر انداختن ثبات کلی آنها فراهم میکنند، از دیگر راههای بالا بردن مقاومت دیوارها محسوب میشود. به عنوان نمونهای از این اتصالات میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
اتصالات کشویی با استفاده از نبشی، ناودانیها یا مصالح جدا کننده دیوار از قاب سازه مثل یونولیت و پشم سنگ اجرا میگردند.
اتصالات ارتجاعی به کمک بستهای رادیکالی میتوانند رفتار لرزهای دیوارهای جداکننده ساختمان را در برابر نیروهای جانبی افزایش دهند.
لازم به ذکر است که این دو نوع اتصال در صورت لرزش در دیوار در جای خود میلغزند و نیروی زلزله را به قاب اصلی سازه منتقل میکنند. همین مسئله باعث پایداری دیوارهای غیر سازهای در برابر نیروهای جانبی میشود.
نگهداری و مراقبت از دیوار غیرسازه ای به جهت شناسایی هرگونه آسیب و خرابی، مانع از تخریب بیشتر آنها شده و تاثیر زیادی در پایداری دیوارها دارد.
والمش روش نوینی برای افزایش مقاومت، پایداری و تقویت دیوارهای جدا کننده است که در اکثر پروژههای ساختمانی اجرا میگردد. این روش بسیار مقرون به صرفه بوده و اجرای آن در عناصر غیر سازهای باعث جلوگیری از تخریب آنها در برابر بارهای جانبی میشود. با توجه به استحکام کششی و مقاومت بالایی که والمشها در برابر عناصر محیطی و فرسایشی از خود نشان میدهند، اجرای آنها در سازههای مختلف مزایای بسیار زیادی مانند موارد زیر دارد:
یکی از مهمترین مزایای استفاده از والمشها، بالا بردن استحکام دیوارهای جداکننده و جلوگیری از فرو ریختن آنها در برابر نیروهای جانبی محسوب میشود.
اجرای روش والمش باعث میشود تنشی که در سطح دیوار به وجود آمده به صورت یکنواخت پخش شود. همین مسئله با تکیه بر مقاومت کششی نوارهای والمش، مانع از ترک خوردن دیوارهای جداکننده در گذر زمان یا هنگام وقوع زلزله خواهد شد.
استفاده از سیستم والمش باعث بالا رفتن مقاومت دیوارها در برابر سایش و گسیختگی مصالح آنها میشود.
هزینه اجرای سیستم والمش و مصالحی که در آن به کار رفته، نسبت به روشهای سنتی بسیار کمتر است. پس میتوان گفت اجرای این روش از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفهتر خواهد بود.
مصالحی که در ساخت والمشها به کار میرود بسیار سبکتر از والپستهای سنتی است. بنابراین تقویت دیوارها به روش والمش وزن لرزهای سازه را افزایش چندانی نمیدهد.
در قوانین سازمان نظام مهندسی به ویژه استاندارد ۲۸۰۰، پیرامون اجرای صحیح دیوارهای غیر سازهای توضیحات مهمی آورده شده است. اما در اجرای برخی از نکات بیان شده، ایرادات رایجی وجود دارد که باعث به وجود آمدن مشکلاتی برای افزایش مقاومت دیوارها در برابر بارهای جانبی میشود. به طور مثال در بخشی از آن در خصوص اجرای دیوارهای غیر سازهای که در تمام ارتفاع طبقه امتداد دارند آورده شده که باید زیر پوشش سقف مهار شوند. پس باید رج آخر آنها با فشار ملات کافی زیر سقف جای داده شده و کاملاً زیر پوشش سقف مهار گردد. در این حالت دریفت سازه به دیوارها منتقل میشود.
اما با توجه به اینکه دیوارها توانایی تحمل تغییر شکلهای زیاد را در زمان زلزله ندارند، اتصال به دیوار غیر سازه ای، منجر به آسیب جدی به آنها میشود. پس باید راهکاری برای جلوگیری از انتقال دریفت جانبی طبقات به دیوارها به ویژه در قابهای خمشی در نظر گرفت.
علاوه بر ایرادات اجرایی میتوان به مواردی همچون المانهای بنایی، عناصر تشکیل دهنده و سازنده، وجود مشکلات مکانیکی مثل مقاومت فشاری، خمشی، برشی دیوار و رفتارهای خارج از صفحه نیز اشاره نمود.
سیستم والمش محدودیتی در اجرای طول دیوار ندارد و برای انواع دیوارها مثل دیوارهای بلوک لیکا، سیمانی، آجری، سفالی و غیره اجرا میشود. به همین دلیل در ادامه مبحث گامبهگام مراحل مهار دیوار غیر سازهای به کمک سیستم والمش را به طور کامل شرح خواهیم داد.
در مرحله اول باید دیوارچینی با در نظر گرفتن اجرای مش وال پست دیوار انجام شود. پس از آن باید بستر مناسبی را برای اجرای والمش بدون نیاز به هرگونه تیرک افقی، میلگرد بستر، وادارهای قائم یا هر عنصر فلزی دیگر آماده نمود.
پیشنهاد برای مطالعه
در گام دوم پیش از اجرای لایه اول پلاستر باید سطح دیوار برای این منظور آماده گردد. پاکسازی سطح دیوار از هرگونه ذرات آلودگی موجود بر روی دیوار، تراشیدن دیوار از وجود هرگونه ناصافی و خرابی یا پوشاندن هر نقصی مانند ترک خوردگی روی دیوار با مصالح مخصوص نمونهای از این اقدامات محسوب میشوند. از دیگر اقدامات پیشگیرانه قبل از اجرای پلاستر سیمانی یا گچی بر روی دیوار، خشک بودن سطح مورد نظر به حساب میآید. باید بدانید انتخاب نوع پلاستر برای اجرای سیستم والمش به موقعیت دیوار و نوع مش یا توری مصرفی برای اینکار بستگی دارد. در نهایت پس از انتخاب پلاستر مناسب و آماده کردن سطح دیوار غیر سازه ای، میتوان مخلوط پلاستر آماده شده را به کمک یک ماله مناسب به طور یکنواخت بر روی دیوار اعمال کرد.
البته لازم به ذکر است که به پلاسترهای سیمانی یا گچی مخلوط پودری شکلی هستند که مقاومت و چسبندگی بسیار مناسبی دارند. بهطوریکه برای استفاده از آنها در سیستم والمش باید آنها را با مقداری آب مخلوط کرده تا به ماده پلاستری تبدیل شوند که در ادامه برای آشنایی بیشتر با انواع پلاستر مطالعه مقاله “پلاستر چیست و چه کاربردی در ساختمان دارد؟” پیشنهاد می شود.
پس از اجرای لایه اول پلاستر، نوبت به انتخاب توری فایبرگلاس متناسب با ابعاد مندرج در نقشه طراحی شده و محل اجرای پروژه میرسد. البته توجه کنید که شرایط محیطی اجرای پروژه در انتخاب مش فایبرگلاس بسیار حائز اهمیت است. به طور مثال در محیطهای قلیایی یا محیطهایی که در معرض تغییرات آبوهوایی قرا دارند، بهتر است از مشهای مقاوم در برابر شرایط قلیایی مانند مش فایبرگلاس AR استفاده نمود. پس از انتخاب مش مناسب، باید جای نوارهای فایبرگلاس را تعیین کرده و به کمک میخ یا اسپایک به صورت موقت روی دیوار نگه داشت.
بعد از اجرای موقت مشهای فایبرگلاس، نوبت به اجرای لایه دوم پلاستر روی آنها میرسد. برای این منظور باید با ماله مخلوط پلاستر را به صورت یکنواخت روی سطح والمش اجرا نموده و صبر کنید تا خشک شود. باید بدانید اجرای لایه دوم پلاستر به منظور افزایش مقاومت و پایداری سیستم والمش بر سطح دیوار، محافظت از آن در برابر واکنشهای شیمیایی و بهبود ظاهر دیوار انجام میشود.
در مرحله آخر باید نبشی یا ناودانهایی که برای کنترل حرکت خارج از صفحه دیوار غیر سازه ای در نظر گرفته شدهاند را در جای مشخص خود با چسب اپوکسی اجرا نمایید. لازم به ذکر است که چسبهای اپوکسی قدرت چسبندگی بسیار بالایی برای اجرای روش والمش دارند. بنابراین در صورت صلاحدید طراح گزینه مناسبتری نسبت به اتصالات جوشی یا پیچ و مهرهای هستند. علاوه بر آن در خصوص اجرای نبشی و پروفیلها باید به این نکته توجه کنید که سطح آنها باید کاملاً عاری از هرگونه آلودگی باشد. همچنین باید محل قرارگیری آنها کاملاً تراز بوده تا نبشی و ناودانیها کاملا در جای خود قرار بگیرند.
مهمترین نکته برای اتصال دیوارهای جداکننده به اجزای سازهای ساختمان، کاهش صدمات وارده به سازه اصلی و تغییر شکل اجزای آن محسوب میشود. بنابراین باید دیوار غیرسازه ای را همزمان با دیوار پشت بند اجرا کرد تا به کمک همپوشانی آجرها، اتصال بین این دو انجام شود. در غیر اینصورت میتوان از میلگردهای مهار استفاده نمود. برای این منظور باید یک سر میلگرد مهار را در بند بستر دیوار و انتهای آن را در بند بستر دیوار غیر سازهای قرار داد. البته باید توجه کنید که فاصله میلگردها را نباید بیشتر از 60 سانتیمتر در نظر بگیرید.
لازم به ذکر است که اگر دیوارها به شکل لاریز یا هشتگیر چیده شده باشند، اتصال تیغه به دیوار کافی خواهد بود. اما اگر تیغه بعد از احداث دیوار و بدون اتصال به آن اجرا گردد، باید در محل تقاطع به شکل مناسبی به دیوار متصل شود. همچنین اگر لبه کناری دیوارهای غیر سازهای آزاد باشند باید حتماً از عناصر قائم در این لبه استفاده شود تا دیوار به درستی بر جای خود محکم گردد. علاوه بر آن برای دیوارهای غیر سازهای که به شکل عمود بر روی هم قرار دارند، باید از اتصال مناسبی استفاده نموده تا استحکام آنها حفظ شود.
دیوار غیر سازه ای در ساختمان برای جدا کردن فضای داخلی به عنوان تیغه یا جدا کننده به کار میرود. پس با توجه به اهمیت استفاده از آنها در سازههای مختلف، قوانین مشخصی توسط سازمان مهندسی تدوین و در اختیار مهندسان و معماران قرار گرفته است.
البته با توجه به اینکه این تیغهها به اجزای غیر سازهای ساختمان متصل نیستند، در برابر بارهای جانبی وارد شده به ساختمان مقاومت پایینی دارند. لذا توجه به مقاوم سازی آنها و پایداری دیوارها در سازههای مختلف از اهمیت بالایی برخوردار است. به همین دلیل روشهای مختلفی برای افزایش مقاومت آنها به وجود آمده که یکی از جدیدترین آنها روش والمش محسوب میشود. این روش که به کمک جدیدترین تکنولوژیهای ساخت والپستها طراحی گردیده، از مزایای زیادی برخوردار است. اما برای اینکه بتواند مقاومت ساختمان را افزایش دهد، باید طبق اصول مشخصی طراحی شده و به درستی اجرا گردد.
چرا عایق رطوبتی دیوار مهم است؟ نکاتی برای جلوگیری از نفوذ رطوبت اهمیت استفاده از…
عایق ساختمانی چیست و چرا اهمیت دارد؟ عایق ساختمانی مجموعهای از مواد و روشهاست که…
تعرفه عایقسازی ساختمان: هزینهها را بشناسید و صرفهجویی کنید! عایق کاری ساختمان بهعنوان راهکاری برای…
چگونه از نفوذ آب در شرایط فشار بالا جلوگیری کنیم؟ فشارهای وارده به ساختمان که…
آب بندی فشار مثبت بتن چیست؟ آببندی بتن به مجموعه اقداماتی اطلاق میشود که با…
وال مش چیست و چرا به صنعت ساخت و ساز معرفی شد؟ اولین دلیل روی…