پوشش ضد حریق در مجتمع های پتروشیمی

پوشش ضد حریق در مجتمع‌های پتروشیمیانتخاب پوشش محافظ حرارتی برای محافظت از سازه‌های فولادی و مخازن فولادی موجود در مجتمع‌های صنعتی به چند مورد وابسته است. یکی از با اهمیت ترین موارد هزینه ی اجرای پوشش حرارتی می‌باشد. از دیگر مواردی که از مهندسین انتظار می‌رود در نظر داشته باشند می‌توان به در دسترس بودن مصالح و قابلیت اجرا اشاره نمود.

از کار افتادن هر یک از تاسیسات مجتمع‌های صنعتی می‌تواند موجب اختلال در عملکرد سیستم مورد نظر شود.

وقوع حریق در مجتمع‌های پتروشیمی موجب خسارات بسیار زیادی می‌شود. برای مثال وقوع حریق در پالایشگاه ترکیه (1999) موجب خسارت 3.5 میلیارد دلاری به ترکیه شد. عمده ی این خسارت به دلیل توقف تولید و تعمیر و جایگزینی بوده است.

اگر تاسیساتی صدمه ببیند، نه تنها بیم تلف شدن خدمات و محصولات می‌رود، بلکه احتمال اینکه چنین صدمه ای برای کارکنان آن تاسیسات، محیط زیست و عامه مردم مستقیما خطرآفرین باشد، وجود دارد.

با توجه به تولید و استخراج حجم بسیار بالای نفت و مشتقات آن در ایران کاملاً مشخص است که در صورت بروز آسیب در سازه ی نگه دارنده یا تجهیزات و یا خطوط لوله هر مجتمع نفتی، روزانه چند میلیون دلار به اقتصاد کشور زیان وارد می‌شود که این خود نشان دهنده اهمیت ویژه بررسی عملکرد این خطوط در هنگام حریق است.

صنعت پتروشیمی بخشی از صنعت شیمی است که محصولاتش را از نفت خام یا گاز طبیعی تولید می‌کند. تولید محصولات پتروشیمی به گونه‌ای است که معمولا یک واحد اصلی در بالا دست، ماده اولیه واحدهای دیگر را تولید می‌کند، مانند واحد الفین که با تولید اتیلن نیاز واحدهای پلی‌اتیلن را تامین می‌کند. صنعت پتروشیمی از صنایع مادر و اشتغال‌زا است که به عنوان تغذیه‌کننده سایر بخش‌های صنعت می‌تواند به عنوان موتور حرکت اقتصاد کشورهای در حال توسعه نقش اساسی را ایفا می‌کند.هر مجتمع پالایشگاه یا پتروشیمی از تعدادی واحد، و هر واحد از ده‌ها سازه و تجهیزات تشکیل شده است. در صورتی که سازه‌ها یا تجهیزات مهم از کار بیفتند یا دچار خرابی زیاد شوند، منجر به توقف و یا ایجاد آتش سوزی یا انفجار می‌شوند.

اهمیت دادن به استفاده از پوشش‌های تاخیر انداز حریق برای مجتمع‌های صنعتی و پتروشیمی‌ها از مشخصه‌های تمدن جدید است، تا صنعت را از خطرات ناشی از حریق و آتش سوزی مصون نگه دارد.

تجربه نشان داده است که هزینه‌های ناشی از آتش سوزی 10-300 برابر هزینه‌های ضد حریق نمودن یک پرژه می‌باشد.

نیاز به استفاده از پوشش ضد حریق :

در صورت وقوع حریق در برج‌ها و پارکینگ ها،ظرف مدت 10 تا 15 دقیقه دما به نقطه نرم شدگی و تسلیم سازه رسیده و سازه تحمل بار را نخواهد داشت و نهایتا فرو خواهد ریخت.

طبق استاندارد ASTME-119 دمای بحرانی ستون‌ها 538 درجه سانتیگراد و برای تیرها 598 درجه سانتیگراد می‌باشد.

در صورت استفاده از پوشش ضد حریق، بستگی به ضخامت اجراءشده سازه فلزی 1-3 ساعت در برابر حریق مقاومت خواهد داشت.

انواع پوشش های مقاوم در برابر حریق جهت محافظت غیر عامل سازه:

• مواد پاششی معدنی
• رنگ‌های منبسط شونده
• بورد ها و پنل های ضد حریق

مواد پاششی معدنی  

در این روش سازه ساختمان با پاشش مواد معدنی مقاوم به حریق برای مدت زمان معینی محافظت می‌شود.  میزان ضخامت پاشش مواد بستگی به طراحی سازه و مدت زمان مورد نیاز مقاومت در برابر حریق دارد.

استفاده از این پوشش‌ها به دلیل اطمینان از صحت عملکرد و دقت اجرا از رنگ ها و بوردها رایج تر است همچنین نسبت به دو پوشش دیگر از خواص مقاومتی بهتری برخوردار می‌باشند و می‌توانند سازه را تا چهار ساعت در مقابل حریق عایق کنند. این مواد به روش پاششی اجرا می‌شوند .

رنگ‌های منبسط شونده

این پوشش‌ها معمولاٌ بر پایه آب یا حلال می‌باشند و  با ضخامت حداکثر 6 میلی متر اجرا می‌شوند. در درجه حرارت‌های 270 تا 300 درجه سانتی گراد به علت وقوع یک سری واکنش‌های شیمیایی، گازهای خنک کننده ای آزاد نموده و با پف کردن تا حدود 20 برابر ضخامت اولیه شان ازدیاد حجم داده و یک لایه عایق زغالی(char) تولید می‌کنند و از سازه ساختمان در برابر حریق حفاظت می‌نمایند. از این پوشش‌ها در شرایط خاص به منظور حفاظت از سازه‌های فلزی و سطوح داخلی ساختمان استفاده می‌شود.

کاربرد پوشش‌های ضد حریق

بر اساس قوانین و دستورالعمل‌های سازمان آتش نشانی و نیز سایر استانداردهای داخلی مانند:

مبحث ۳ مقررات ملی ساختمان

نشریه ۴۴۴ و ۴۴۵ مرکز تحقیقات مسکن

نشریه ۱۱۲ معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری

می­بایست کلیه اجزای باربر سازه در ساختمان‌های بلند مرتبه در برابر حریق ایمن گردند.

لذا این پوشش‌ها در ساختمان های مسکونی، مراکز تفریحی و ورزشی، مراکز تجاری و اداری، پارکینگ‌های طبقاتی، بیمارستان‌ها و درمانگاه‌ها، پادگان‌ها و مراکز نظامی، مراکز آموزشی، کارخانجات و مراکز صنعتی، خوابگاه‌ها و پانسون‌ها، انبارها و مراکز دپوی کالا، مراکز نگهداری کودکان، سالمندان و معلولان، پالایشگاه‌های نفت و گاز، سالن‌های سینما و مدارس و مراکز آموزشی کاربرد دارند.

جهت بررسی بیش تر و دقیق تر نحوه ی انتخاب و اجرای پوشش ضد حریق در یکی از مجتمع‌های پالایشگاهی را مورد بررسی  قرار داده ایم. پالایشگاه مورد بررسی در کشور آریکا می‌باشد و هشتاد سال از روز تاسیس این پالایشگاه می‌گذرد. تصاویری از این پالایشگاه در شکل‌های زیر ارائه شده است. لوله‌های اجرا شده فولادی می‌باشد. همانطور که در تصویر زیر نشان داده شده است جهت اجرای پوشش ضد حریق از آجر استاندارد استفاده شده است.

یک مورد دیگر از اجرای پوشش ضد حریق نیز دز شکل زیر نشان داده شده است. این پوشش از نوع بتنی می‌باشد.