جنس رنگ منبسط شونده ضد حریق (Paint Intumescent) عمدتاً از نوع آلی بوده و دارای ضخامت چند میکرون اند. پوشش رنگ منبسط شونده ضد حریق علیرغم ضخامت بسیار کم اولیه در صورت وقوع حریق با انبساط و ایجاد یک لایه متخلخل با ضخامت بسیار بیشتر از ضخامت اولیه سطح زیرین خود را در برابر حریق محافظت می‌کنند. پوشش رنگ منبسط شونده ضد حریق عمدتا بر روی مصالح قابل اشتعال استفاده می‌شود تا زمان اشتعال سطح محافظت شده را به تاخیر انداخته و یا از پیشروی سطحی شعله جلوگیری کند. برای این منظور لازم است یک توده متخلخل جامد از رنگ ضدحریق منبسط شونده شکل گیرد. لازمه این اتفاق این است که در مرحله اول یک ماده شیمیایی بر اثر سوختن، ماده جامدی از خود برجا بگذارد. ماده جامد باقی از رنگ منبسط شونده از نوع کربن می باشد. برای این منظور نیاز است تا حداقل سه ماده دیگر وجود داشته باشند که یکی دارای محتوای کربن بالا و دومی دارای عامل اسیدی که بتواند با ماده اولیه در دمای مناسب وارد واکنش شده و واکنش را به جای احتراق به سمت تشکیل کربن سوق دهد. سومین ماده نیز، ماده تولید گاز است تا در دمای مناسب با آزاد کردن بخار و گاز باعث ایجاد ساختار اسفنجی در باقی مانده جامد گردد این نحوه ی عمل رنگ منبسط شونده ضد حریق است .رنگ منبسط شونده ضد حریق همانگونه که اشاره شد، دارای ترکیبات شیمیایی مختلفی هستند و این ترکیبات باید به گونه ای انتخاب و ترکیب شوند که بتوانند در کنار یکدیگر عملکرد محافظتی مورد نظر را به نمایش بگذارند .معمولاً چهار نوع ترکیب مختلف در رنگ ضد حریق منبسط شونده مورد استفاده قرار می‌گیرند که عبارتند از: ترکیب پلی‌هیدریک جهت تولید کربن در حین حریق، عامل آب زدایی، عامل اسفنجی‌کننده یا تولید گاز و رزین که عامل چسباننده رنگ می‌باشد. این رنگ ضد حریق در ضخامت حداکثر 5 میلیمتر اجرا شده و می‌توانند سازه فولادی یا بتنی را تا 2 ساعت در برابرحریق محافظت نمایند. رنگ منبسط شونده ضدحریق زمانی که در معرض آتش قرار میگیرد به دلیل وقوع یک سری واکنش‌های شیمیایی، گازهای خنک کننده ای آزاد نموده، ازدیاد حجم داده و با حریق مقابله می‌نمایند و درضمن رنگ ضد حریق منبسط شونده یک لایه عایق زغالی جهت عایق سازی تولید می‌کند که ضخامت آن حتی تا 20 برابر مقدار اولیه رنگ می‌باشد. به جای رنگ منبسط شونده ضد حریق مورد استفاده فوم پف کرده حاوی میلیونها سلول کوچک مقاوم در برابر حریق قرار می گیرد. این فوم ضد حریق که از رنگ‌های ضد حریق منبسط شونده حاصل شده است بعنوان عایق، تماس شعله یا آتش را با سطح به تعویق انداخته و بعنوان یک مانع تاخیر انداز از داغ شدن سریع و احتراق سطح زیرین جلوگیری بعمل می آورند. رنگ ضدحریق منبسط شونده که حالا به فوم عایق تبدیل شده تا حدود دو ساعت از رسیدن حرارت به سطح زیرین‌جلوگیری می‌نماید و‌گسترش شعله را به تاخیر می اندازد. در واقع ترکیباتی که در این رنگ ضد حریق منبسط شونده وجود دارد، می‌تواند زمان سوختن چند ثانیه‌ای را به ساعت‌ها تبدیل کند که این خود در شرایط بحران آتش سوزی، یک فرصت حیاتی غیر‌قابل تصور برای کارهای امداد نجات بشمار می‌رود. از پوشش رنگ ضدحریق منبسط شونده عمدتا به منظور حفاظت در شرایط خاص از سازه فلزی و سطوح داخلی ساختمان استفاده می‌شود.
مزایای رنگ ضدحریق در مقایسه با سایر پوشش های ضدحریق
رنگ ضد حریق منبسط شونده در مقایسه با سایر روکش‌های ضد حریق، مزایای بسیاری دارند که در زیر به آنها اشاره شده است.
فضای‌کم اشغال شده
رنگ ضدحریق منبسط شونده را می‌توان به طور متوسط از 500 میکرون تا 5500 میکرون روی کلیه سطوح با هر زاویه‌ای و شکستگی اعمال کرد. در نتیجه رنگ ضد حریق منبسط شونده فضایی را اشغال نکرده، ظرافت کار را حفظ کرده و به عنوان یک پوشش ضد حریق منبسط شونده سازه را در مقابل حریق محافظت می کند لیکن پوشش‌های معدنی ضد حریق معمولا در ضخامت چند سانتیمتر اعمال شده و در سازه فلزی، مسلح نمودن آن ضروری است که این موضوع خود باعث اشغال فضای بیشتر نسبت به رنگ های ضد حریق منبسط شونده خواهد شد.
سرعت و سهولت در اجرا
پوشش رنگ ضد حریق منبسط شونده پس از مرحله آماده سازی سطح ، به راحتی و در زمان کم و با ابزارهای مختلف اجرا می‌شود.
سبک بودن
پوشش رنگ ضد حریق منبسط شونده به لحاظ وزن در واحد متر مربع بسیار کمتر از پوشش های ضد حریق بر پایه مواد معدنی هستند و پوشش‌های ضد حریق بر پایه مواد معدنی در مواردی از طراحی برای محاسبه بار مرده به حساب می آید.
سهولت در ترمیم
نقاطی از سطح پوشش رنگ ضد حریق منبسط شونده که آسیب دیده باشد به وسیله رنگ ضد حریق منبسط شونده به سهولت ترمیم میگردد.
ایمنی و بهداشت
پوشش رنگ های ضد حریق منبسط شونده، ایمن بوده و در زمان بروز حریق گازهای سمی متصاعد نمی‌کنند.
جنبه اقتصادی
با اینکه پوشش‌های معدنی ضد حریق مقرون به صرفه می باشند با این حال به دلیل تسریع در زمان اجرا، اشغال فضای کمتر، سطح هموارتر و عدم نیاز به هزینه دوباره جهت صاف و هموار کردن سطح اجرا شده و میزان مصرف‌کم، استفاده از پوشش رنگ ضد حریق منبسط شونده از جهاتی و در برخی موارد می‌تواند مقرون به صرفه و اقتصادی باشد.
انواع رنگ ضدحریق منبسط شونده
پوشش رنگ ضد حریق در دسته بندی مختلفی عرضه می‌گردند که بخشی، نقش منبسط شونده را داشته و بخش دیگر نیز نقش دیرسوز کننده، دسته‌ای‌که نقش منبسط شونده را دارند در ضخامت های 0.5 تا 5.5 میلیمتر بر روی کلیه سطوح از جمله سازه اسکلت فلزی یا همان اسکلت فولادی، بتن، گچ، کابل، چوب و دیگر سطوح می‌توان اعمال نمود و به محض رسیدن حرارت حاصل از شعله، ضخامت نیم میلیمتری به حدود 4 تا 5 سانتی متر رسیده و این عمل مانع انتقال حرارت به سطح زیر کار می‌شود. دسته‌ای دیگر نیز که نقش دیرسوز کننده را دارند، معمولا بر روی سطوح پلیمری، کاغذ، پارچه ، چوب، چرم و سایر مواد اعمال شوند تا در مواقع حریق قابلیت آتش گرفتن را نداشته باشند. این مواد مواقعی که در برابر حریق قرا می‌گیرند، سوختن بسیار کندی را دارند.
کاربرد رنگ ضد حریق منبسط شونده
رنگ ضدحریق منبسط شونده کاربردهای فراوانی دارد‌که در زیر به چند مورد از آن ها اشاره می‌کنیم:
- استفاده در محیط های داخلی
- سازه هایی که شکل ظاهری آنها دارای اهمیت می باشد
- سازه هایی که اشغال فضا در آنها دارای اهمیت است یا سازه دارای فضای محدود می باشد
- سازه هایی که در آنها زمان حرف اول را میزند
- سازه هایی که بار مرده آنها بالا می باشد
- سازه هایی که ایمنی و بهداشت در آن ها دارای اهمیت است
نحوه اعمال رنگ ضد حریق
به منظور اعمال پوشش رنگ ضدحریق بر روی سازه فولادی و یا بتنی، پس از آماده سازی سطح، پرایمر مناسب بر روی سطح سازه فولادی کشیده شده و سپس پوشش رنگ ضد حریق اعمال میگردد. پوشش رنگ ضد حریق منبسط شونده به سهولت و در زمان بسیار کوتاه و با ابزارهای مختلف نظیر دستگاه‌‌های مختلف اعمال میگردد و رنگ ضد حریق منبسط شونده بر روی کلیه سطوح قابل اعمال هستند. ضخامت اعمالی رنگ های ضد حریق منبسط شونده بسته به نوع و شکل سازه، ضخامت ورق، شرایط محیطی‌کاربری، امکانات اطفا حریق و دیگر عوامل تعریف میگردد. هرگاه نقاطی از سطح سازه‌که بوسیله پوشش های رنگ ضد حریق منبسط شونده پوشانده شده در معرض ضربه قرار گیرد و نیاز به ترمیم داشته باشد، می‌توان به سهولت سطح آن قسمت از پوشش رنگ ضدحریق منبسط شونده را ترمیم نمود. سطح نهایی رنگ ضد حریق، سطحی صاف بوده و پس از اتمام عملیات پوشش دهی رنگ های ضد حریق منبسط شونده نیاز به هموار کردن سطح نمی باشد.
